Another Day of Life ~ Ryszard Kapuściński

► door: A.IJ. van den Berg

Toen de Nederlandse politiek steggelde over de uitzetting van een Angolese jongen die volwassen was geworden, moest ik toegeven niets over zijn land van afkomst te weten. En dan kun je Wikipedia opslaan in zo’n geval. Maar dan is ook haast zeker dat de informatie uit zo’n encyclopedie nauwelijks zal beklijven.

Beter is het dan om iemand te lezen die er was, en verslag heeft gedaan over al het verwarrende dat hij of zij er aantrof.

Ryszard Kapuściński trok in 1975 naar Angola voor het Poolse persbureau PAP. Het land zou onafhankelijk gaan worden, zo was in Portugal besloten — vlak na de val van de kolonelsregime daar. Alleen was nog niet duidelijk welke groep de macht zou krijgen als Angola eenmaal zelfstandig geworden zou zijn.

Drie heel verschillende facties hadden zo hun ideeën.

Maar zolang de Portugezen er waren, was ook de NAVO betrokken, vanwege het lidmaatschap van Portugal.

En van onderuit zouden de Zuid-Afrikanen nog een inval doen.

Ineens ook mengden Cubanen zich in de strijd, als adviseur aan de meest communistische groepering.

Kapuscinski’s verslag begint met een zeldzaam effectief hoofdstuk over zijn verblijf in de hoofdstad Luanda. Die langzaam leeg loopt, omdat iedereen uit angst veiliger oorden opzoekt.

Vervolgens gaat de schrijver dan zelf maar naar het front.

Alleen is er geen vastliggend strijdperk. Daarvoor is het land veel te groot, en te weinig bevolkt. Elke troep strijders vormt zijn eigen front. En vooral op de uitgestrekte hoogvlakte, waar er nauwelijks water is, kan iedereen zich koning wanen omdat de tegenstand einden weg is.

De reportage had in dit deel van het boek wat willekeurigs. Kapuściński sprak wat mensen uit éen van de facties, trok even met hen op, en maakte daardoor éen en ander mee. En dan moeten we maar aannemen dat over de mannen van de andere partijen eenzelfde verhaal te schrijven zou zijn geweest. Omdat ze er hetzelfde uitzagen, dezelfde uniforms droegen; en met een vergelijkbare verwarring kampten.

Mij zal dus vooral het eerste hoofdstuk bijblijven — met die stad waar langzaam alle leven uit verdween. En er is me veel meer duidelijk geworden over de geschiedenis van Angola. Het gebied waaruit meer slaven zijn weggevoerd dan waar ook; het land dat daarom ongewild grote delen van Zuid-Amerika en de Caraïben heeft bevolkt.

Volgens het boek, dat achterin een chronologie bevat die is bijgewerkt tot het jaar 2000, woedt de burgeroorlog nog altijd in het land. Waarbij de internationaal erkende regering de olie-inkomsten heeft, en de tegenstanders hun strijd bekostigen met diamanten.

Maar in 2002 is er een wapenstilstand bereikt. Al wordt door Another Day of Life heel begrijpelijk dat wie dit wil zich makkelijk aan zulke afspraken kan onttrekken.