Keeping On Keeping On ~ Alan Bennett
De schrijverswereld is een nare wereld. Alan Bennett merkt dit meer dan eens op in zijn dagboeken over de periode 2006-2015. En ik kende deze verzuchting ook al van hem, uit eerdere dagboekfragmenten.
Bennett [1934] is in het Verenigd Koninkrijk nu vooral bekend als toneelschrijver. En als hij de hatelijkheid van de literaire wereld benoemt, contrasteert hij die allereerst met die relatieve warmte van het toneel. Zonder daarbij overigens volledig de consequenties te trekken uit zijn eigen woorden. Toneel lijkt me een gezamenlijke inspanning, en het werkt domweg niet soepel samen met mensen die zich te onfeilbaar achten. Bennett vindt het vooral een probleem dat literaire auteurs zo vaak bijbeunen, om de inkomsten, bijvoorbeeld door kritieken te gaan schrijven over hun collega’s. Wat toch ook een ware constatering is.
Geen boek waar ik dit jaar meer naar uit heb gekeken dan de publicatie van de bundel Keeping On Keeping On. Omdat daarin tien jaar aan dagboekaantekeningen verzameld zijn, naast een reeks losse teksten: zoals speeches, in memoriams, voorwoorden en inleidingen, en in dit geval ook twee scenario’s waar nooit eerder wat mee gebeurd is.
Bennett publiceert nu al drie decennia lang in december zijn dagboekaantekeningen over het lopende jaar in The London Review of Books (LRB). En dit is een lichtpuntje dat zo’n donkere maand dan net wat draaglijker maakt. Ook al omdat in de selectie de nadruk ligt op de grappige anekdotes en observaties van Bennett.
Want er wordt door de LRB sterk in die aantekeningen gewied. Wie alles wil lezen wat Bennett bij elkaar pende in een jaar, met de hand, op losse stukjes papier, moet wachten tot daar eens in de tien jaar een bundel van verschijnt. De vergelijkbare uitgave Writing Home verscheen twintig jaar geleden. Untold Stories tien jaar terug.
Bennett denkt trouwens niet dat er in 2026 nog weer zo’n bundel zal uitkomen. Tegelijk is enige hypochondrie hem niet vreemd. Zijn eerste toneelstuk, dat hij schreef op zijn 34ste, ging er al over dat het allemaal minder wordt.
Dus ja, er klinkt soms een stevig gemopper op uit de dagboeken. Alan Bennett heeft geen illusies meer over de politici die het land besturen, of die nu van Labour zijn of van de Conservatieven.
Ondertussen wordt veel van wat ooit vanzelf sprak afgebroken. Zo verdwijnen overal de lokale vestigingen van bibliotheken. Bennett, die de zoon van een slager is, en als beursstudent studeerde, heeft in zijn jeugd te veel aan zijn plaatselijke bibliotheek gehad om daar niet ook actie tegen te willen ondernemen.
Schrijnendste verhaal over alle afbraak bij de Britten is overigens een anekdote uit 2011 over het moeizame contact even tussen Bennett’s oncoloog en de schrijver. De arts vertelt hem hoe zeer de bezuinigingen op de NHS de zorg raken. Hij hint er daarmee naar dat Bennett daar eens een toneelstuk over zou moeten maken. Waarop deze dan net de verkeerde reactie heeft, door te zeggen niet in opdracht te kunnen schrijven.
Al speelt daarbij ook wel meer:
[…] in a good play everyone is right.
The trouble with Ferguson is that he sees plays, as with much else, in terms of polemic. They’re an argument. And sometimes they are — but they’re also (and certainly in my case) a tour round a subject in an attempt to unravel a contradiction.
[2011]
Het mooie aan de dagboeken blijft het evenwicht tussen alle zo verschillende elementen. Ook Keeping On Keeping On heeft een prettig menselijke maat. De aantekeningen zijn geen moppentrommel, zoals een Twitter-account wil doen geloven. Evenmin krijgt alle gemopper van Bennett de overhand. En naast het dagelijkse werk en de overige beslommeringen — Bennett’s fiets wordt gestolen uit de achtertuin — speelt toch ook diens jeugd een opvallend grote rol in de teksten. Net als dat bij iedere dode herinneringen worden opgehaald.
Is er daarnaast grote aandacht voor cultuur, om het voortdurende bezoek aan galerieën en oude kerken, zijn hekel aan architecten, en door de boeken die Bennett las.
En toch heb ik het vaakst moeten nadenken over wat Alan Bennett, dikwijls terloops, over de kunsten opmerkte. Lezen blijft nu eenmaal een conversatie waarin niet alles van éen kant hoeft te komen.
RSS feeds