Blaze of Obscurity ~ Clive James

► door: A.IJ. van den Berg

Vijf delen heb ik nu gelezen uit de autobiografie van Clive James. En hij belooft achterin dit vijfde deel dat er nog een vervolg komt. Dat zesde boek zou dan moeten gaan over de jaren in de eenentwintigste eeuw, toen James een eigen website begon, en nog heel veel essays meer ging schrijven.

Het is altijd mooi om iets te hebben om naar uit te kijken.

The Blaze of Obscurity daarentegen, bestrijkt zo ongeveer het tijdvak 1980 tot en met 2000. Dat waren de jaren dat James televisie maakte; beurtelings voor de BBC of ITV. In andere uitgaven dan deze heet deze periode op het kaft dan ook ‘The TV Years’.

Clive James herhaalt ook in dit boek weer dat hij het liefst dichter zou zijn. Alleen kan de schoorsteen daar niet van roken. En er was inmiddels dat gezin. Dus werd hij na veel omwegen, die uitgebreid beschreven worden in de Unreliable Memoirs drie en vier, journalist. Om dan, via gastoptredens in uitzendingen van anderen, uiteindelijk zelfs al gauw zijn eigen programma’s te krijgen. Het eerste ging over rare televisie. Later ging hij dan vooral reisreportages maken.

Interessant is ook de tweede motivatie die James geeft om televisie te willen maken. Als schrijver heeft hij nogal de neiging zich in de studeerkamer terug te trekken. Televisie maken, is een veel minder eenzaam bestaan; en werken in gezamenlijkheid levert altijd ideeën op die een solitair auteur nooit had kunnen bedenken. Hij besefte ook die invloed nodig te hebben, voor zijn ontwikkeling en zijn gezond.

De stap naar televisie leverde James wel op dat hij vanaf dat moment geen enkele literaire reputatie meer had. Werden zijn columns over TV, en de eerste Unreliable Memoirs, nog goed ontvangen, net als de vroege romans, daarna duurde het erg lang voor er weer serieus naar zijn werk gekeken werd.

Maar schrijven bleef hij. Ook op al die reizen, zonder alle kennis uit zijn boekenverzameling bij de hand, op telkens wisselende uren; onder steeds wisselende omstandigheden.

Het interessantst vond ik The Blaze of Obscurity als James uitlegde welke TV-wetten er zijn, en hoeveel moeite het kostte die allemaal te ontdekken. Running gag in het boek is dat hij altijd een zelfde blauw pak aan had in beeld, waar hij ook was, voor de continuïteit.

Ook had zijn analyse van de mislukkingen iets. Het project Fame in the Twentieth Century kostte hem ruim een jaar van zijn leven. Maar de BBC zond de acht afleveringen geheel onverschillig uit. Herhaald zullen ze nooit worden, netzomin als er een DVD van komt, om de rechten. Niemand vond er ooit iets van 1. Het programma had net zo goed niet hebben kunnen bestaan. Maar waarom was dat toch?

Het voordeel van mislukkingen in de TV-wereld is dan wel weer dat niemand er ooit op terug komt.

Enfin. Aan het boek valt verder op dat het bestaan van zijn vrouw en beide dochters eens niet helemaal wordt genegeerd. Hun namen noemen, is nog te veel gevraagd. Maar met regelmaat vindt éen van die vrouwen weleens wat van James.

Zijn het uiteindelijk toch de zinnetjes, en is het de humor, die Clive James in deze boeken zo genietbaar kan maken.

Leert de lezer van dit boek ook nog hoe sommige beroemdheden in het echt waren.