Teheran, een zwanezang ~ F. Springer

► door: A.IJ. van den Berg

Kan het zijn dat ik Springer zo lang niet wilde lezen, omdat deze roman alle goodwill bij mij voor hem in éen keer heeft uitgewist? Dat Teheran, een zwanezang gewoon het einde betekende van mijn interesse?

Ik kan namelijk niet uitsluiten dit boek eerder te hebben gelezen, en er toen teleurgesteld over te zijn geweest. Omdat mijn lezing nu evenmin veel vreugde bracht.

Toegegeven, er staan prachtige stukken in. Vooral in de laatste honderd pagina’s. Als het bewind van de Sjah gevallen is, en alle buitenlanders in Teheran de winter moeten verbeiden omdat er geen vliegtuigen het land uit gaan.

Springer was onder zijn echte naam Schneider diplomaat in Iran, toen Khomeini er de macht kreeg. Duidelijk is dat hij veel eigen ervaringen over die tijd in dit boek verwerkt heeft. En het is merkwaardig om een machtswisseling mee te maken die enerzijds een geheel binnenlandse aangelegenheid is, maar tegelijk wel terloops het leven van jou of je naasten wegnemen kan.

Probleem is ook niet eens dat Springer het verhaal van die roerige tijden niet sec wilde vertellen, maar daarvoor een complete buitenstaander liet invliegen. Of dat dit een licht karikaturale broodschrijver is, die ter propaganda een bestseller moest komen schrijven over de Sjah, en zijn verlichte bewind. Is goed te billijken dat deze broodschrijver extra interesse in het land krijgt omdat hij verliefd wordt op zijn schone Perzische secretaresse.

Zelfs de opzichtige truc om een negentiende-eeuwse schelmenroman in te brengen — The Adventures of Haji Baba of Ispahan — om daar zo af en toe naar te verwijzen, kon allemaal.

De roman miste alleen een dwingende vorm. En daarmee tempo. Terwijl Springer voorheen nu juist zo uitblonk in suggestie, en er op de pagina’s van zijn boeken ongezegd heel wat gebeuren kon, las dit dikke boek, waarin hij zo stevig uitpakte met beschrijvingen, gewoon niet lekker.

Kunnen er nog zo veel humoristische dialogen in staan.

F. Springer, Teheran, een zwanezang
376 pagina’s
Em. Querido’s uitgeverij, 1991

[x]