Heremijntijd ~ Gerrit Komrij

► door: A.IJ. van den Berg

Misschien dat de publicatie van Heremijntijd in 1978 een evenement was. Achterin staat dat de uitgever een versie als nieuwjaarsgeschenk rondstuurde. Praat zal er vast van zijn gekomen. Maar ruim dertig jaar later is moeilijk na te gaan of de publicatie verder nog reuring gaf. En dus wordt zo’n bundel er nu eentje uit een hele reeks vergelijkbare bundels.

Toch. Toevallig houd ik zeer van die reeks. Maakt me niet uit wanneer Komrij de opgenomen stukken schreef. Doet er nauwelijks toe of er vrij werk staat in zo’n boek, of dat het een verzameling is van elders al eens in afleveringen gepubliceerd werk.

Misschien geldt wel dat het me tegenwoordig nauwelijks meer om de inhoud gaat. Daarvoor lees ik Komrij nu ook al te lang. Zijn obsessies zijn me bekend. Ik lees hem om zijn taal; zoals iemand die dagelijks magnetronmaaltijden opwarmt naar kookprogramma’s op televisie kan kijken in de waan daardoor ooit nog eens lekkerder te gaan eten.

Verraste hij me toch, door al in de jaren 1970 het internetfenomeen Twitter te beschrijven.

Over en weer vlogen de woorden, het ene woord kaatste het andere terug, sliertige woordennevels kringelden omhoog, zinnen gingen combinaties aan met andere zinnen, het was een verbale sint-vitusdans. Nooit kreeg je de indruk dat een woord ergens arriveerde of bleef hangen, […]
Twiet-twiet-twiet. [29]

Nu ja, Komrij beschreef het fenomeen dat vrouwen uren met elkaar kunnen praten zonder iets te zeggen. Maar ziet, door de vooruitgang is deze kwaal geen exclusieve damesziekte meer. Sommigen zaken veranderen toch.

‘Die gedachte ken ik. Heb u er zelf ook nog een paar?’

Heremijntijd bevat onder meer een onvergetelijk stuk waarin Komrij enkel de beginalinea’s van een paar dan nieuwe Nederlandstalige romans en verhalen analyseert. Teksten bovendien van Claus, Koolhaas, Mulisch, en Wolkers; niet zo maar een paar willekeurige debutanten. En daaruit blijkt dat sommige boeken maar beter met hoge snelheid kunnen worden gelezen. Anders zou de ergernis ze al gauw onleesbaar maken.

Voor dichters, die elke lettergreep kunnen laten tellen, moet het taalgebruik van anderen soms onverdraaglijk zijn. Nog een reden waarom ik blij ben slechts poëzie te consumeren.