Noordelijk gevoel ~ Gerrit Jan Zwier

► door: A.IJ. van den Berg

Veel mensen hebben een gevoel voor het Zuiden. Zeker in deze tijd van het jaar. Als het langer donker is op een dag dan licht. Vooral bejaarden worden dan trekvogels.

Gerrit Jan Zwier heeft een noordelijk gevoel. En hij kan niet precies definiëren wat dit precies is. Behalve dan dat hij ook wel herkent dat er een wat raar kantje zit aan die drang naar het Noorden te willen reizen.

Want, eigenlijk is er niet zo veel daar daar.

Overigens begint dat Noorden voor hem al op Vlieland. En dat eiland ligt maar even varen van Harlingen, met de boot.

De bundel Het noordelijk gevoel biedt verslagen van verschillende reizen naar noordelijk gelegen streken. En Vlieland. Waarbij opvalt dat Zwier vaak gebieden bezoekt waar hij al eerder was. Een bezoek aan de Schapeneilanden wordt terloops vergeleken met een eerder verblijf. Een excursie naar het noorden van Zweden roept herinneringen op aan Zwier’s studie antropologie, en ook het gegeven dat zo veel Nederlanders iets in het oerlandschap daar zochten.

Op andere reizen bezoekt hij Groenland, de oostkust van IJsland, en Nunavut; het gedeelte van Canada dat aan de Inuit is teruggegeven.

Deze reportages gaan dan net zozeer over de andere mensen die deze regio’s bezoeken als de schaarse autochtoon.

Ook speelt mee dat Zwier het zichzelf niet simpel maakt. Er is vast genoeg te zien, omdat er zo weinig mensen in de weg staan, maar dit betekent niet dat er veel te beschrijven valt. Leegte is tamelijk leeg. Schraal was het leven in de beschreven gebieden altijd. Daar romantiek in willen zien, kan slechts omdat romantiek is een uitvinding is van het Westen.

Gerrit Jan Zwier is al evenmin een sportman of ontdekkingsreiziger voor wie de eigen prestaties automatisch de pagina’s met waarnemingen vullen. Al probeert hij in dit boek voor het eerst te langlaufen, om al snel te besluiten dat het lopen op sneeuwschoenen hem beter ligt. Dat levert wonderlijk luchtige pagina’s aan beschrijving op. Helemaal in vergelijking met de rest van het boek, omdat Zwier daar telkens toch direct of indirect over de grimmigheid van de omgeving schrijft.