Naar de rand van de kaart ~ Gerrit Jan Zwier

► door: A.IJ. van den Berg

Aan welke voorwaarden moet een goed reisboek voldoen? Ik stel deze vraag, omdat daarmee misschien een verklaring opborrelt waarom dit boek van Gerrit Jan Zwier me inhoudelijk wat tegenviel.

Misschien moet de vraag trouwens zijn of het nog wel mogelijk is om echte reisboeken te schrijven. In deze tijd. Of alles al niet eens gedaan werd. Misschien is alle reizen inmiddels wel niet meer dan het nareizen van voorgangers — wat daarmee vooral de persoonlijkheid van de auteur belangrijk maakt in diens boek.

Ik denk dat een goed reisboek niet alleen informeert, maar ook emoties moet oproepen. Daarin spelen dan bovendien verschillende uitersten mee. De lezer moet op zijn minst weleens blij worden dat die niet hoeft mee te maken wat de schrijver overkomt, terwijl er daarnaast toch ook jaloezie moet groeien over wat de auteur allemaal overkomt. Of heeft gezien.

Maar Zwier heeft zichzelf juist wat uit dit boek weggeschreven.

Nu is hij ook antropoloog, en waarschijnlijk gedrild om zo objectief als mogelijk te blijven in zijn verslagen — maar ik vond dit wat een handicap.

Aan het verslag van de reis met zijn dochter door Vuurland vallen bijvoorbeeld maar twee dingen op. Dat Bruce Chatwin het gebied al eens beter heeft beschreven, en dat Zwier klaagt hoe toeristisch het er is.

Interessanter was het verslag van de boottrip langs verschillende van de meest afgelegen eilanden ter wereld. Vanuit het zuidelijkste puntje van Vuurland werden onder meer landingspogingen gedaan op de Falklands, Zuid-Georgië, Bouvet, Tristan da Cunha, en Sint Helena.

Er zijn alleen grote beperkingen aan wat iemand met woorden bij de lezer kan oproepen over het bezoek aan zulke koude en afgelegen eilanden — op de vraag na wat toeristen er te zoeken hebben.

Nu waren er deelnemers aan de cruise die niets meer wilden dan een bezocht eiland te kunnen afstrepen op een lange lijst. Onder de passagiers waren de meest bereisde man en vrouw ter wereld, en andere leden van de Travelers’ Century Club (TCC). Alleen zij die in meer dan honderd landen geweest zijn, mogen daarvan lid worden.

Hoogtepunt in dit boek zijn de wederwaardigheden van dit verwende stel. En dat zegt misschien nog wel het meest. Zo interessant is het niet om een vrij onpersoonlijk verslag te lezen over het gedrag van mensen met meer geld dan verstand.