Schriftelijke natuur ~ Gerrit Krol
Literatuur is er voor ons plezier. Twee keer meldt Gerrit Krol dit in de essaybundel De schriftelijke natuur. En beide malen citeerde hij daarbij Al. Alvarez. Vooral omdat deze het boek The Savage God schreef; dat over zelfmoord gaat. Wat het dan weer aardig maakt dat juist Alvarez literatuur iets vindt voor ons aller genoegen.
Krol is dat overigens zonder meer met hem eens.
Ik denk dat ik er net iets anders tegenaan kijk. Meer nog dan plezier te willen, of genoegen, is mijn eerste eis aan een boek dat het me niet moet vervelen. Wat Kurt Vonnegut’s eerste punt was in zijn advies over het schrijven van een goed verhaal.
Vul de tijd van een vreemde zo dat hij of zij niet het idee krijgt dat die tijd verspild werd;
En dan geldt dat er nogal wat schrijvers zijn die met mijn geduld spelen.
Lezen biedt vele rijkdommen. Nog altijd. Door veel te lezen groeide er bij mij alleen ook iets dat dan nu maar kwaliteitsbesef moet heten. Als er de mogelijkheid is om te vergelijken, pakken vervolgens lang alle vergelijkingen niet gunstig uit.
Gerrit Krol was in de decennia voor boeklog bestond een redelijk geliefd schrijver, omdat hij me zelden verveelde. Waarmee ik niet zeg dat hij me altijd zo geweldig vermaakt zou hebben. Terwijl Krol bijvoorbeeld de naam heeft zo veel wiskunde in zijn werk te stoppen, en daarmee exact denken, was dat nu net het gedeelte in zijn boeken dat me bijna nooit boeien kon.
Te vaak liep Krol namelijk bij dit onderwerp bekende paadjes af. Te dikwijls kon hij zijn oningevoerde lezers overbluffen met iets dat me de moeite van het beschrijven niet waard leek.
Mij bevalt vooral de rijkdom aan ideeën in Krol’s werk. Waarmee ik dus accepteer dat hij ook weleens mis schoot in al die denksalvo’s.
In de bundel De schriftelijke natuur zijn veel van de meest ‘exacte’ stukken ook het meest verouderd — omdat deze over sterk modegevoelige onderwerpen gaan die even in waren op het moment van schrijven, in de jaren zeventig en tachtig. Hofstadter’s boek Gödel, Escher, Bach. Struycken’s eerste primitieve ontwerpen met de computer.
Het best houdbaar gebleven zijn daarentegen de stukken over literatuur. Als Gerrit Krol als relatieve buitenstaander naar schrijversconferenties gaat in het buitenland, om daar de zeden op te tekenen. Als hij reageert op andermans boeken. Als hij weegt wat anderen vinden van zijn werk.
Langste tekst uit deze bundel gaat evenwel over de meest geciteerde Nederlandse filosoof na Spinoza: de wiskundige L.E.J. Brouwer. En dat is juist geen essay, omdat Krol zichzelf ditmaal buiten het onderwerp hield en de beschrijving daarvan. Gerrit Krol noemde dit stuk een scriptie.
Het nut van ’t maken van een scriptie is dat je gedwongen wordt (1) om na te denken over iets waar je dit tot dusver altijd aan een ander overliet en (2) van je gedachten mededeling te doen op een wijze die je verantwoorden kunt, wat voor bepaalde geesten wel ’s goed is: het moet helemaal waar zijn. Als je een essay schrijft, doe je dat om iets te beweren dat maar voor de helft waar is, waarbij je hoopt dat de lezer door jouw schrijfkracht ook overtuigd wordt van de waarheid van de andere helft. Een essay is explorerend: voelen met één been of het ijs houdt. Maar ook als het ijs houdt, kan het gevaarlijk zijn. […]
[Het intuïtionisme van L.E.J. Brouwer, 152-153]
[ wordt vervolgd ]
RSS feeds