tv.-bh. ~ Gerrit Krol
Leopardi opperde ooit dat schrijvers hun publiek zouden moeten betalen als zij dat vervelen. Het lezen van een saaie tekst kost altijd meer dan enkel de tijd daarin geïnvesteerd. En al helemaal als daartoe een boek eerst gekocht moest worden.
Ik heb dit idee nooit eerder tot in alle consequenties doorgedacht. Maar nu ik besloten heb dat er best een boek of duizend weg kan thuis, vind ik het helemaal geen slecht idee om dat lezen en al die uitgaven gewoon eens strikt economisch te bekijken. De vraag wat een boek gebracht heeft, en mogelijk nog brengen kan, is helemaal zo’n gekke vraag niet om het bezit te wegen.
En dan scoren de boeken van Gerrit Krol goed, bij mij. Zelfs zo’n op het oog doorsnee bundeltje met columns als De tv.-bh., die verzamelt wat hij in de tweede helft van de jaren zeventig schreef voor de achterpagina van NRC-Handelsblad.
Er is namelijk helemaal niets ouds aan deze bundel van veertig jaar terug. Het boek lijkt me over tien, twintig jaar straffeloos weer te herlezen. Bovendien staat het vol met ideeën; waarvan mij best nu heel andere kunnen raken dan een volgende keer zal gebeuren.
Het enige gevaar dat de status van Gerrit Krol kan bedreigen, komt als de maatschappelijke tolerantie nog eens totaal omslaat voor de megabedrijven die nu nog zo gretig fossiele brandstoffen uit de aarde ranselen. Shell is al de grootste vervuiler ter wereld, en heeft daarnaast tal van dubieuze regimes vaster in het zadel gezet. En Krol noemde zich nog onbeschroomd cowboy in dienst van Shell, of anders die dochter daarvan: de NAM. Wellicht wordt hij daardoor straks nog eens allereerst als een willoze dienaar van het kwade gezien.
Blijf ik hem dan toch stiekem lezen, net als Céline.
Toegegeven, De tv.-bh. is heel goed te herlezen omdat Gerrit Krol heel weinig schreef dat makkelijk te onthouden valt. Hij biedt vooral redenaties, die daarbij strikt persoonlijke patronen volgen. Heel soms schreef hij ook weleens een verhaaltje, zoals een korte spionagegeschiedenis die op Ameland speelt. Alleen is dat uitzonderlijk. Door het parodistische gehalte zijn dat bovendien amper realistische verhaaltjes.
Krol zoekt, zeker in deze columns, vaak naar een logica in zijn teksten die tegelijk een zekere onlogica insluit. En behalve dat hij mij daar regelmatig mee amuseert, leveren die net-niet-zuivere redenaties van hem wel degelijk nieuwe gezichtspunten op. Soms.
Een originele geest kan, als hij gewoon opschrijft wat hij denkt, iets maken dat anderen boeit, ook al kennen ze hem niet. Maar originaliteit is, zoals het woord al aangeeft, slechts een begin, oppervlakte. Wie, als elke originele schrijver, zichzelf beschrijft en daarin doorgaat, delft dieper en dieper. Zijn middelen daartoe worden steeds verfijnder, en effectiever. Al doende leert hij. Van zichzelf, of door de verhalen te lezen van hen die hij als vakgenoot herkent. Een schrijver is een autodidact. Elke schrijver is dat. […]
De schrijver leest
Als je probeert te beschrijven wat je gedachten zijn of, algemeen, wat er in je omgaat, dan is daar, behalve oefening, ook een zekere durf voor nodig. Echter, omdat de afstand tot jezelf uiteraard bijzonder klein is, loop je de kans, net als bij het waarnemen van sommige fysische processen, dat de waarneming het proces zelf beïnvloedt. Daarom is het altijd goed, nadat je zo’n gevoel op idee gehad hebt, een tijdje te wachten voordat je overgaat tot de beschrijving ervan. Ik denk hierbij aan spiegels waartussen het beeld een paar keer heen en weer kaatst voordat het in je oog komt. De vorm van dat beeld zal dan wel door die spiegels beïnvloed zijn, maar dat móét juist: je moet speciale spiegels kiezen. Dat vergroot je vermogen tot stilering. Je hebt het over iets dat buiten je is, maar je bedoelt jezelf.
Hoe meer afstand, hoe meer intimiteit mogelijk is — dat is de vreemde paradox van het ‘schrijven’.
De schrijver schrijft
Je hoeft de boeken die je in je bezit hebt niet altijd te lezen; als ze nu en dan maar door je hoofd spelen. Boeken waar je nooit meer over denkt moet je weggooien. Van sommige boeken moet je meerdere exemplaren kopen, zodat je ze vaker tegenkomt in je huis. Soms heb je je boeken nodig ter cultivering van je eigen humbug, die moet je beslist niet wegdoen. Van sommige boeken bestaat alleen de rug, om je te vertellen: ik ben een meesterwerk. Laat ze staan, deze boeken hoef je nooit in te kijken.
De schrijver leest
RSS feeds