Dusklands ~ J.M. Coetzee

De debuutroman van J.M. Coetzee is geen roman uit éen stuk, maar bestaat uit twee schijnbaar losstaande novelles. Geen van beide biedt een verhaal om vrolijk van te worden. Ik kan door een boek als dit goed begrijpen dat er mensen zijn die Coetzee geen moment kunnen lezen.

Er zit ook iets kil en wreeds in de schijnbaar onaangedane manier waarop deze auteur zijn personages een crisis laat doormaken.

Maar in het eerste deel van het boek gaat de Amerikaanse hoofdpersoon nu juist zelf langzaam kapot van de kil objectieve taal waarin deze immense gruwelen beschrijven moet. ‘The Vietnam Project’ is een verkenning naar de psychologische oorlogsvoering tegen Vietnam. En zo ik in symboliek geloven zou, dan is Coetzee’s commentaar op die oorlog me duidelijk.

Het tweede deel van de roman bestaat uit een schijnbaar historisch verslag van de ontdekkingsreis die ene Jacob Coetzee in de jaren 1760 maakte naar de binnenlanden van Zuid-Afrika. Onderweg wordt hij ziek, waarop de meeste van zijn Hottentot-slaven hem in de steek laten. Deze Coetzee overleeft desondanks, door de verzorging van een lokale stam. Maar dankbaarheid levert dit niet op. Eenmaal weer in de eigen wereld teruggekeerd, begint Jacob Coetzee aan een wraakactie.

Interessant aan dit boek voor mij was om te zien of er elementen zijn die al vanaf het begin in de romans van Coetzee voorkomen. En goed, dan zou dat die hierboven al gememoreerde kille afstandelijkheid kunnen zijn. Die roept uiterst effectief gevoelens bij de lezer op — waarbij afschuw wel de voornaamste is.

Maar in een goed boek zit ook liefde, en dat heeft Coetzee in latere romans beter begrepen.