Ruim water ~ A.L. Snijders
In ruim twee jaar aan wekelijkse columns werd A.L. Snijders van een redelijke doorsnee schrijver tot een memorabele auteur. Die ontwikkeling is vrij goed zichtbaar in de achteraf nog eens samengestelde bundels Voordeel schutter en Ruim water, over de jaren 1986-1988. In het chronologisch gezien latere werk van de bundel Ik leef aan de rand van de wereld is Snijders al gelaarsd en bespoord.
Overigens is dat niet eens een conclusie van mij. Snijders gaat met regelmaat zelf in op de kritiek die hij krijgt. Zo werd hem eens verweten er telkens te veel verschillende zaken bij te slepen in die luttele duizend woorden hem toegedacht. Daardoor krijgt wat hij eigenlijk zeggen wil de ruimte niet.
En dit lijkt een aanwijzing te zijn geweest die hij ter harte heeft genomen. Zonder dat zijn stukken daar nu merkbaar kaler door werden.
Wel hebben ze meer lucht.
Mooi aan de vroege columnbundels van Snijders blijft dat ook de brieven zijn opgenomen die hij schreef ter begeleiding, in dit geval voor aan een Parool-redacteur. Waarschijnlijk zijn het zelfs de brieven waardoor deze boeken nu nog zo de moeite van het lezen waard zijn.
De lezer krijgt nog even te zien hoe het werkelijk zat. Al liegt Snijders zelden; er worden weleens zaken weggelaten uit de columns. Deze bundel bevat ook maar éen geheel verzonnen verhaal; het laatste; als Snijders over zijn broer schrijft die wel alles durfde waar hij te bang voor is.
Al zijn er columns waarover ik twijfels heb, overigens. Zo zijn in de columns ‘Brieven (1)’ en ‘Brieven (2)’ twee kritische epistels opgenomen van een ander. Zonder diens toestemming dan ook nog. En in mijn ogen staat dat gelijk aan een doodzonde voor elke scribent. Je hebt domweg af te blijven van andermans woorden. Citeren uit persoonlijke correspondentie is onfatsoenlijk; en kan slechts na zijn of haar uitdrukkelijke toestemming. Om nog maar te zwijgen over de auteursrechtschending daarmee gepleegd.
Dus hoop ik dat Snijders ook de tekst van die brieven verzonnen heeft.
Mooi aan Ruim water is dat met regelmaat de worsteling zichtbaar is tussen wat de schrijver kan en wil, en het publiek dat daar heel andere ideeën bij heeft. Zelden ontving hij meer reacties dan op een herdenkingsstuk over zijn hond, ‘Twijg’. Niet vaak lijkt hij geërgerder over de ontvangst van een stuk.
Ik heb op ‘Twijg’meer reacties gekregen dan gewoonlijk: men vond het ‘mooi’, ‘gevoelig’, ‘sentimenteel’, mijn ‘mooiste stukje’. Dat spijt me. Zo wil ik niet te boek staan. Ik wil liever onaanraakbaar en absurdistisch zijn. Dadaïsme als enige – persoonlijke – uitleg. […] [106]
Daarop volgt het stuk dat zijn titel gaf aan het boek. ‘Ruim water’. Waarin dit programma wordt uitgewerkt; grotendeels in de opsomming van wat Snijders die dag aan zijn varkens voert.
Ik kan niet koken; alleen een ei, en zelfs dat mislukt wel eens. Ik weet bijvoorbeeld niet wat ‘ruim water’ is. Bovendien vind ik het ook om andere redenen overdreven om de gebruiksaanwijzing op te volgen. Ik donder alles als een grote exotische hutspot in de trog. Mmmm, ze smullen. ’s Avonds kijk ik naar het journaal van 8 uur. Hongersnood in Soedan. [109]
Dit boek biedt ook een andere teleurstelling. In een laatste poging zijn dienstverband bij Het Parool te redden, schrijft Snijders impressies van een bezoek aan Berlijn. In de begeleidende brief vraagt hij terloops of hij geen correspondent kan worden in die stad.
Die Berlijnse notities zijn een stijlbreuk, omdat Snijders ze niet in éen verhaal giet, en ze lijken me bijzonder genoeg om er meer van te willen.
Tegelijk weet ik uit de latere boeken dan weer dat de auteur liever niet van zijn erf af komt. Als hij reist vaak met vrouw en caravan voor éen nacht ergens in Nederland gaat staan. En de keren dat hij in het buitenland komt daar pas achteraf op zijn zo onnadrukkelijke manier verslag van doet.
Ook vraag ik me na vier boeken af of Snijders niet wel heel makkelijk de standaardpositie van de Nederlandse columnist heeft ingenomen; die immers meestal een schlemiel is, en nogal vaak verrast wordt door iets luttels. En wat dit dan betekent over wat ik graag lees.
RSS feeds