Bordeaux met ijs ~ A.L. Snijders
De grootste verandering in mijn leven als lezer was dat het pure bezit van boeken me niet langer interesseert. Te veel kwamen er in huis die het uitlezen nog niet eens waard bleken, laat staan het bewaren.
Waarom het bezit van boeken ooit dan wel zo belangrijk was, verklaar ik uit mijn jeugd in de provincie — waar er niets was, behalve vrije tijd, en zelfs de lokale bibliotheken mijn dorst naar meer en beter nooit goed konden lessen. Later was elk boek dat ik voor altijd thuis kon houden een overwinning op die suizende leegte.
Maar de kritische blik van het moment maakt het bijzonder als ik van een schrijver domweg alles hebben wil. A.L. Snijders is ook de enige nu die deze hebzucht oproept.
Ik ken weinig prettiger lezen dan een paar pagina’s aan zijn zkv’s achter elkaar. Ik heb verder geen lezen waarop ik me zelfs zo verheugen kan.
Door op een zomerserietje op boeklog aan diens verzamelde zeer korte verhalen (zkv’s) te wijden, hoop ik iets meer van dat raadsel te kunnen verklaren. Terwijl een antwoord waarschijnlijk onbereikbaar blijft. In deze boeklogjes gaat het me er daarom ook om welke gedachten ik tegenkom de weg naar een mogelijk antwoord.
De bundel Bordeaux met ijs uit 2008, Snijders tweede, bevat tweehonderd verhalen uit de periode 2005-2006. In de loop van dit tijdvak veranderde er iets fundamenteels in het leven van de auteur. Er kwam namelijk een eerste bundeling uit van zijn zkv’s, en vanaf dat moment komt hij ook in zijn eigen verhalen voor als een schrijver die ergens gaat voorlezen. Een rol kwam er bij. Hij ging met een nieuwe reden de deur weleens uit.
Maandag 23 oktober is de dag. Het boek is er. Het heeft een kneep en een leeslint, het heeft volume en ligt rustig in de hand. Het is een roggebroodje. We praten met de uitgevers en lachen met elkaar. We zetten handtekeningen. ’s Avonds rijden we naar Hilversum. We praten een uur met Wim Brands. Als we te horen zijn brandt er een rood lampje op de microfoon — als het lampje dooft klinkt er muziek uit Ivoorkust. Wim Brands vergelijkt de zkv’s met bouillonblokjes.
De dag, 24.10.2005
Bij columnisten als het al een pré als ze met regelmaat op stap gaan, voor echte schrijvers geldt dat misschien nog wel meer.
Honderden kilometers rijdt Snijders soms om dan ergens een paar minuten het woord te krijgen. Tijdslurpende verplaatsingen waar menig ander voor passen zou na een keer of wat. Maar de lezers mogen blij zijn met deze geldingsdrang. A.L. Snijders ontmoet daardoor telkens nieuwe mensen. En zijn meest persoonlijke verhalen spelen zich daarmee niet allemaal meer om huis en haard af.
Nu moeten al die huis-en-haard verhalen ook in de bundels, voor de ontspanning en het evenwicht. Alleen heeft Snijders me inmiddels weinig nieuws meer te vertellen over bijvoorbeeld zijn oeroude Massey Ferguson trekker. Terwijl ik toch gretig over die trekker blijf lezen.
Het is een heel werk zo’n boek. Paul stuurt mij twee keer per week een stapel geredigeerde stukjes, die ik dan lees met een rood pennetje in de hand; de volgende dag stuur ik ze terug. Gisteren zei hij dat hij me goed heeft leren kennen nu hij die honderden dingetjes achter elkaar leest. Hij leek te aarzelen. Ik merkte het en zei: ‘Zeg het maar Paul, zonder omwegen.’
[…]
Hij zei: ‘Eigenlijk ben je een oud wijf.’ Ik zei ‘Laat dat eigenlijk maar weg’, en ik las hem m’n favoriete passage voor uit Seymour, een introductie van Salinger. […]Oud wijf, 27.07.2005
waarop een citaat volgt over een stervende asceet die wil horen wat de wasvrouw op de binnenplaats zegt over de was van de buurman, en de priesters om hem heen met hun gezangen verwenste.
Mijn voorlopige conclusie na honderden zkv’s is niet dat ik Snijders een oud wijf zou vinden. Mij blijft verbazen dat hij toch telkens weer met wat nieuws weet te komen. Dat dan ook nog verrast.
Vanzelfsprekend dat de schrijver zich in de bundels herhaalt — wie moest hij ook anders herhalen. Maar er kleeft een vreemde paradox aan die boeken. Ze zijn in een zeker opzicht klein van scope, want de verhalen gaan zo vaak over wat die ene man beleeft, van wie de trekjes na een tijdje wel bekend zijn. Tegelijk is er binnen deze beperking, dat kleine, die enorme ruimte om het over van alles en nog wat te hebben.
[ is vervolgd ]
RSS feeds