Oog van de naald ~ A.L. Snijders

► door: A.IJ. van den Berg

Twee drukken tegelijk kwamen er uit van Het oog van de naald — de bloemlezing uit de zeer korte verhalen (zkv‘s) die A.L. Snijders schreef in 2015 en 2016. Een dure hardcover, en een prettiger geprijsde paperback. En ik koos voor goedkoop. Om daar vrijwel al meteen spijt van te krijgen.

Voor het eerst in alle zkv-bundels staan in deze paperback namelijk alle teksten achter elkaar afgedrukt. In plaats van dat elk nieuw verhaal boven aan een nieuwe pagina begint; zoals in ieder boek hiervoor. En dat was mij niet aangenaam. Een ingeslepen en prettige leesgewoonte was zo ineens onmogelijk gemaakt.

De hardcover-versie heeft meer pagina’s, en daarmee vast ook een andere vormgeving. Maar komt tegelijk ook met een prijs die ik niet bereid ben te betalen voor een nog ongelezen boek.

Het is zoals Paul Valéry schreef, negen van de tien boeken passeren onopgemerkt. En toch moeten ze allemaal gelezen worden, wil die tiende een onvergetelijke indruk maken.

En boeken die indruk maken, en daarmee zeker nog eens gelezen zullen worden, mogen vervolgens best wat kosten. Het is niet dat ik geen geld uit wil geven. De kans alleen dat Het oog van de naald de onvergetelijkste Snijders’ ooit zou worden, leek me vooraf niet heel groot. Deze verzamelbundels lijken nu eenmaal meer op afleveringen van een onregelmatig verschijnend dik tijdschrift dan op iets anders. Wat volgt, is me in scope en visie grotendeels bekend, alleen zegt dat vervolgens lang alles niet over wat er in de verhalen aan de orde komt.

Viel alleen wel op dat in Het oog van de naald ineens de harde actualiteit soms op de achtergrond meespeelt; met die aanslagen in Parijs en Brussel, of de Britse wens plots het economisch liever allemaal zelf uit te willen gaan zoeken. Dat is uitzonderlijk, in dit doorgaans zo tijdloze oeuvre.

Snijders uit zich voor het eerst weleens nijdig haast, in plaats van allereerst verbaasd; of relativerend zoals anders altijd gebeurde.

Zover is het dus gekomen, een groot deel van de bevolking zweert bij Eigen volk eerst!, terwijl de autoriteiten het houden bij Eigen volk bang.
26.01.2016 De mitrailleur

Dat merk ik wel vaker, dat de moraal een nijdige rol speelt in gewone alledaagse dingen.
24.07.2016 Appartement

Lezen van deze bundel viel samen met het lezen van een andere miniaturist — mijn zomerproject om een kleine vier jaar aan dagelijkse krantencolumns te herlezen van Koos van Zomeren, die integraal staan opgenomen in het boek Ruim duizend dagen werk. Al gaf dit meer inzicht in de werkwijze die Van Zomeren hanteerde dan andersom.

Hij had duidelijk moeite met de vaste lengte die de column vereiste, van maximaal 270 woorden. Dus schreef Van Zomeren met regelmaat reeksjes aan teksten over hetzelfde onderwerp. Die weliswaar op zich allemaal ook los te lezen waren. Alleen gaf zo’n serietje de schrijver de lucht even geen nieuw onderwerp te hoeven verzinnen.

Snijders verzint wel elke dag iets anders — al staan er in deze bundel vrijwel geen teksten die op achtereenvolgende dagen geschreven werden. En aan een vaste lengte houdt hij zich al evenmin, op het oog. Bij hem heb ik in elk geval nooit het idee dat hij een extra uitgebreide beschrijving inlast om zijn stukkie rond te krijgen.

NIettemin heeft de schrijver drie vaste rubrieken iedere week, in de VPRO-gids, De Standaard — die wel degelijk met vaste woordaantallen zullen samengaan — en die e-mail aan geïnteresseerden op zondag waarmee het allemaal begon, de graslijst. Lang niet al dat materiaal is opgenomen.

Wel kwam de tekst langs over dat niemand meer leest, die al geciteerd is in het boeklogje over Een handige dromer.

Hoe is derhalve te onthouden wat deze bundel onderscheidt van de eerdere, op die ene negatieve vaststelling na dat de vormgeving anders was?

Mij vielen dus meer dan ooit losse mededelingen op. Zinnen, paragrafen soms, die bij het lezen even bleven haken; omdat zo’n bewoording dan net even wat meer aandacht vroeg dan passieve consumptie. Misschien omdat ik het nogal vaak met de schrijver eens was; en er daardoor even herkenning vonkte.

In het verkeer heb ik een merkwaardige eigenschap, ik houd me aan de regels. Omdat ik de enige ben, rijd ik het liefste op stille wegen door lege landschappen. […]
03.01.2016 Onschuld