Aufzeichnungen 1992–1993 ~ Elias Canetti
Het laatste boek dat Elias Canetti [1905 — 1994] nog zelf schreef en vormgaf, bestaat uit aantekeningen, die opgetekend werden in de jaren 1992 en 1993. Al wat er daarna uitkwam, hebben anderen samengesteld uit tekst die er al was.
En er schijnen nog dagboeken te zijn, en delen van de briefcorrespondentie, die pas in 2024 vrijgegeven mogen worden. Ongetwijfeld zullen daar nog publicaties uit voortkomen. De vraag is of ik die nog lezen wil.
Welche Geister liebt man so sehr, daß man es nicht wagt, alles von ihnen zu lesen? [61]
Er achtet ihn zu sehr, um ihn kennen lernen zu wollen. Er will sich in seiner Achtung nicht stören lassen. [70]
Enkel die aantekenboeken van Canetti hebben een grote waarde voor me. Al ken ik zijn toneelwerk bijvoorbeeld niet. Maar de drie delen van zijn autobiografie kwamen tergend ijdel op mij over. En de enige roman, Die Blendung, zou ik moeten herlezen, om daar een actuele opinie over te kunnen hebben. De eerste nogal teleurstellende ervaring met dat boek was erg lang geleden. Ik kan er toen te jong voor zijn geweest.
Canetti’s studie Masse und Macht wacht nog altijd wel op herlezing. Mede omdat ik pas na dat boek geschiedenis studeerde, of als journalist de politiek zou bekijken. Wat het interessant maakt om te zien óf ik iets van Elias Canetti heb overgenomen, en, zo ja, wat dan wel.
En er is nog een boek waaraan Elias Canetti lang heeft gewerkt, zonder dat dit ooit tot een publicatie leidde. Zijn boek tegen de dood. Want zelfs al werd hij bijna negentig, aan leven was dat nog altijd te kort.
In Aufzeichnungen 1992 – 1993 gaat het nogal eens over de dood. Waarbij ik niet in kan schatten of Canetti zich door zijn leeftijd, en de bijbehorende kwalen, geroepen voelt om hardop over dat onderwerp na te denken, of dat hij toch nog altijd met dat boek bezig is.
Ondertussen valt Joegoslavië uit elkaar door burgeroorlogen. Wat Canetti de verbitterde conclusie oplevert dat zijn bewuste leven begon met ‘Sarajevo! Sarajevo!’. In 1912 was er op de Balkan ook al strijd. En dat ‘Sarajevo! Sarajevo!’ nu de kreet weer is.
Vergeleken met eerdere aantekenboeken, en ook met het lezen van Slotsom, de Nederlandse vertaling, vielen me de puur autobiografische aantekeningen beter op. Het lijkt soms wel degelijk of Elias Canetti de eindafrekening aan het opmaken is.
Verder tekende ik onder meer aan:
Wieviel Unsinn man schreibt! Wieviel Unsinn man sich denkt! Wohin mit all dem Unsinn? Mann kann’s doch nicht einfach schlucken und vergessen. [8]
Man hätte genug an sich selbst für zwanzig Bücher, wenn es einem nicht zu langweilig wäre, alles herzuzeigen. [12]
Treue wächst mit der Zahl der nach einem Tod verfließenden Jahre. Einer, der sehr alt wird, müßte in Treue versteinern. [15]
Wer sich selbst liest, ist anders da, entspiegelt. [24]
Es darf nicht das letzte Buch sein. Du willst keinen Abgesang.
Du willst überhaupt nich, auf keinen Fall aber milde sterben. [29]
Aus Büchern, die er nicht leiden kann, erfährt er mehr. Der Zwang, sie hinzunehmen, stachelt auf zu unerwarteten Gedanken. [77]
Verfolge einen Gedanken sieben Sätze lang. Wenn das gelingt, läßt er sich weiter verfolgen. [77]
Beim Schreiben kokettiert er. Sonst heiligerernst. [91]
Elias Canetti, Aufzeichnungen 1992 – 1993
99 pagina’s
Fischer Taschenbuch 1999, oorspronkelijk 1996
[x]opgenomen in het dossier: Canetti's aantekeningen, mooie kaften, Nobelprijswinnaars
© Boeklog 2005-2019. Alle rechten voorbehouden
2 commentaren
RSS feeds
Achille van den Branden op 3 december 2014 @ 23:38:27
Deze zomer de vertaling, Het Martyrium, gelezen. Zelden zo teleurgesteld geweest. De openingsbladzijden zijn groots, met de scherpe tekening van de wereldvreemde boekengeleerde Peter Kien. Maar dan blijkt het boek vooral over de andere personages te gaan — op geld en macht beluste karikaturen die allemaal in kinderboekachtige zinnetjes spreken. Dan zijn 500 bladzijden heel lang.