Lines in the Sand ~ A.A. Gill

► door: A.IJ. van den Berg

‘Ik heb kanker’, schreef A.A. Gill in november 2016, als eerste zin van zijn wekelijkse restaurantbespreking voor de Sunday Times. Waarna hij zich bij de lezers verontschuldigde niet helemaal meer voor de objectiviteit van zijn oordeel te kunnen instaan, Mogelijk had de chemotherapie zijn smaakpapillen al te zeer aangetast.

Dat krantenartikel werd het éen-na-laatste stuk in de bundel Lines in the Sand. En de laatst opgenomen tekst dateert uit december 2016. Van toen hij al dood was. Dat beschrijft zijn ervaringen met vooral de NHS; van toen er kanker bij hem geconstateerd was, en de behandeling nooit echt aansloeg vervolgens.

Ik had Lines in the Sand al besteld toen het boek nog niet eens uit was; mede om die laatste tekst te kunnen lezen. Want meer dan wat citaten en parafrases in de in memoriams waren er niet te vinden geweest online. En toch duurde het maanden voor het me lukte dit boek helemaal door te nemen. Ondanks mijn liefde voor Gill’s formuleringskracht.

Die aarzeling kwam mede om het eerste deel van deze bundel. Want daarin staan reportages die Gill maakte in rampgebieden, of op plaatsen waar de slachtoffers van zulke rampen — vluchtelingen — worden opgevangen; onder vaak erbarmelijke omstandigheden.

Want ik hoef zulke teksten niet te lezen. Ik ken ze namelijk al. Ik lees de krant al enige jaren. En hoewel zulke reportages vooral geschreven moeten blijven worden, elke keer weer, na iedere nieuwe oorlog, zijn de constanten me inmiddels te bekend. De mensen die een radicaal verschil zouden kunnen maken voor de beschreven stakkers geven niet thuis; omdat ze er allereerst in geïnteresseerd zijn om hun macht te houden. Europa is daarom een fort geworden, met een ganse zee als slotgracht. En er is voor sommige anderen te makkelijk te verdienen door te veel stakkers veel geld te laten betalen voor een plaats in een gammel bootje, en dat dan zo het water op te sturen.

Lines in the Sand is een vreemd diverse Gill-bundel geworden. Het enige dat het opgenomen materiaal gemeen heeft, is dat de woordblinde schrijver de teksten dicteerde tijdens de laatste jaren van diens leven. En voor een boek van A.A. Gill begint en eindigt het nogal in mineur.

Gill lees ik dan ook het liefst om de werkelijkheid in een lachspiegel weerkaatst te zien worden. En Gode zij dank, deze bundel bevatte ook jaloersmakend goed sarcastisch geschreven materiaal.

Zijn bezoek aan de Trump University, en het verslag over de onzin die hem daar werd voorgeschoteld — wat lesjes om zonder al te veel scrupules grof te verdienen met andermans geld — waren zonder meer een hoogtepunt. Ook al omdat van de studenten gevraagd werd eerst $ 25,000 te betalen om te leren hoe je dan rijk kunt worden. In het boek ontbreekt overigens het gegeven dat Donald J. Trump de aldus bedrogen alumnussen $ 25 miljoen aan schadevergoeding moet gaan betalen.

Is er verder bijvoorbeeld nog de boekbespreking van Morrissey’s veel te wijdlopige autobiografie.

All of this takes quite a lot of time due to the amount of curlicues, falderals and bibelots he insists on dragging along as authorial decoration. Instead of adding colour and depth, they simply result in a cacophony of jangling, misheard and misused words. After 100 pages, he’s still at the school gate kicking dead teachers.