Great Railway Bazaar ~ Paul Theroux

► door: A.IJ. van den Berg

Paul Theroux was ooit éen van mijn lievelingsschrijvers, maar dat is al een tijd geleden. Eind jaren tachtig schat ik. Daarna was het ineens over, zonder dat me duidelijk is waarom. Las ik slechts De geschiedenis van een vriendschap nog, maar alleen omdat dit boek over V.S. Naipaul gaat.

Ik moet dit boek dus eerder gelezen hebben, maar daar bleek me tijdens het lezen weinig van. Sinds de eerste kennismaking zijn me namelijk maar twee observaties bijgebleven. Theroux maakte een werkwoord – dat hij steeds weer gebruikt – van de naam van de ongelukkige man die even uitstapte bij een halte en daarna de trein zag wegrijden zonder hem. En de schrijver merkte over de rit in de Trans-Siberië-expres op dat het landschap buiten zo weinig veranderde al die 7.000 kilometer dat het raam ook een schilderij had kunnen zijn.

Die twee zaken zijn nu niet bepaald het meest opvallende aan dit boek.

Verbaasd was ik zelfs dat het leek of ik memorabele passages werkelijk voor het eerst onder ogen kreeg. Die episodes in Laos, of Vietnam? Die merkwaardige revue in Japan, met die vreemde mix van bloot en geweld?

Dus, waar tijdens het herlezen meestal de vraag meespeelt of ik bepaalde verwijzingen vroeger ook begrepen zou hebben, was dat nu niet. Enfin.

The Great Railway Bazaar is een heerlijk boek om in een vakantie te lezen. Iemand anders gaat voor je op reis, en doorstaat alle ontberingen. Jij hoeft alleen de bladzijden maar om te slaan.

Theroux had ook groot gelijk om de trein als vervoermiddel te kiezen. Vliegtuigen maken de transities van plek naar plek te abrupt en steriel. En autochauffeurs doen onderweg zelden kennis op van boeiende medepassagiers. Bovendien is het uitgangspunt van dit boek zo aardig. Eigenlijk zit Theroux onderweg meestal rustig in zijn coupé pijpje te roken en boekje te lezen, maar toch maakt hij die hele tocht genoeg mee om een prachtig vol boek te kunnen schrijven.

Dat vooral.

Het is zo goed geschreven. En daarom doet het er niet toe dat de wereld er tegenwoordig wat anders bijligt dan de schrijver in 1973 zag.

Ik had toch wel smaak, vroeger.