Last train to Zona Verde ~ Paul Theroux
Diepe armoede is overal in de wereld gelijk. Zulke armoede stinkt. En is triest. Dat was zo al éen reden waarom Paul Theroux zijn laatste lange reis door Afrika voortijdig onderbrak. In de wetenschap zelfs dat hij daarmee misschien wel nooit meer zo’n tijd in zijn eentje op pad zou gaan. Het was te ellendig waar hij was geweest overal, en daarmee overal hetzelfde.
Kwam daar nog bij dat er Afrikaanse vrienden van hem dood waren gegaan. Of dat zijn creditcard gekloond was in Namibië, waarop iemand anders $ 48.000 van Theroux’s geld uitgaf.
Maar ooit leek het hem een goed idee om vanuit Zuid-Afrika door de westelijke kant van Afrika naar het noorden te reizen.
De oostelijke kant van het continent had hij ook al gedaan, van noord naar zuid, zoals vastgelegd werd in het reisboek Dark Star Safari.
Van zuid naar noord gaan, zou de cirkel rondmaken.
Alleen was de chaos en armoede die hij onderweg zag nog erger dan al beschreven werd in Dark Star Safari. En ook het reizen, in gammele auto’s of aftandse bussen over hobbelwegen bracht nooit enige soulaas. Kwam daar alle gedoe bij elke grensovergang nog bij.
Wonderlijk aan zowel Dark Star Safari als The last rain to Zona Verde is dat beide boeken disfunctionele landen beschrijven, en toch heel soepel door blijven lezen. Paul Theroux wist dit boek onder meer interessant te houden door telkens reportages in te lassen die afleiden van het grote verhaal over dat ontregelde continent.
In de boeiendste van die reportages zoekt hij volken op die aan oude leefwijzen en riten hebben kunnen vasthouden, nog van voor de kolonisatoren kwamen. Al geldt bij Theroux ondertussen wel de Bryson-bedenking: zou hij werkelijk telkens onderweg spontaan zulke rijke gesprekken hebben gevoerd? Heeft hij voor het boek misschien niet toch mensen samengevoegd tot éen personage? En in hoeverre mocht de romanschrijver die hij ook is mee kleuren aan het verhaal?
Overigens komen zulke bedenkingen altijd pas achteraf, niet tijdens het lezen.
En andere bedenking achteraf is dat het boek door die uitstapjes niet het idee geeft dat Theroux een reis uit éen stuk aan het maken is.
Recensies over dit boek indertijd hadden me al gewaarschuwd dat Theroux zijn reis staakt, in Angola al, en daarmee misschien wel voorgoed van het continent weg vlucht. Dus gold enerzijds dat ik deze uitgave wel hoorde te lezen, omdat ik al zijn reisboeken las, en sommige zelfs herlezen heb. Terwijl er nooit echt zin was om me in alle ellende te gaan verdiepen.
Speelt bij Paul Theroux en Afrika wel mee dat hij ooit een tamelijk blinde liefde op heeft gevat voor het hele continent. Hij nam als jonge man dienst nam in het Peace Corps, om zo aan de Vietnam-oorlog te ontkomen, en ging onder meer les ging geven in Malawi en Oeganda. Dat waren vormende jaren.
Afrika is nog altijd het continent van het licht voor hem.
Dus waren mijn verwachtingen niet hoog toen ik dit boek ging lezen. Ellende, gevoegd bij de teleurstelling van een auteur over wat hij zoal aantrof, en de notie dat het allemaal toch gewoon beter zou kunnen, is geen aantrekkelijk uitgangspunt voor welk boek ook.
Als schrijver heeft Theroux me alleen nog nooit teleurgesteld. Zelfs niet met dit boek.
Paul Theroux, The last train to Zona Verde
My ultimate African safari
334 pagina’s
Houghton Mifflin, 2013
© Boeklog 2005-2019. Alle rechten voorbehouden
5 commentaren
Karel op 7 maart 2018 @ 20:40:28
Toen ik opnieuw ‘voor mezelf’ – na het verplichte schoollezen – ging lezen rond mijn zeventiende, leende ik mijn vaders exemplaar van Theroux’ ‘China per trein’. Zijn schrijversstem sprak me onmiddellijk aan en bracht me terug aan het lezen. Vervolgens verloor ik hem jaren uit het oog, tot ik ‘de oude Patagonië-express’ las. Dat boek bevat (naar mijn gevoel) één van de mooiste passages over boekenliefde die ik ken. Naar het einde van het boek toe ontspint zich een dialoog tussen Borges en Theroux over literatuur. Die passage bevat een soort boekenenthousiasme dat je weinig vindt. Theroux doet me soms denken aan Stadler & Waldorf in de Muppet-show: mopperend, maar o-zo raak bij momenten.
Jamie op 8 maart 2018 @ 08:39:42
Dankuwel. Dacht alle boeken van Paul te hebben, mis ik deze toch nog. Ben fan van zijn reisverhalen maar vind de romans iets, nee veel minder. Hotel Honolulu is daarop een zeldzame uitzondering. Misschien ben ik meer een liefhebber van korte verhalen zoals van Biesheuvel of Campert. De reizen zijn ook per etappe te lezen.
boeklog.info op 8 maart 2018 @ 12:10:43
@Karel, zoals hier al eens opgemerkt, er moet een leuk plankje met boeken te vullen zijn waarin de schrijver vertelt over hoe het was om Borges voor te lezen.
Karel op 8 maart 2018 @ 15:15:11
Bedankt voor de link. Werpt alweer een nieuwe blik op die passage :)
RSS feeds
Erik Scheffers op 6 maart 2018 @ 23:11:36
Hoi Arjen, dit boek heb ik ook nog in mijn kast staan en wil ik ook nog wel eens lezen. Twintig jaar geleden was Theroux een van mijn favoriete schrijvers van reisverhalen. Inmiddels heb ik toch wel een paar schrijvers ontdekt die ik nog interessanter vind zoals Wilfred Thesiger, Ryszard Kapuscinski en onze eigen Carolijn Visser. Groetjes, Erik