Short History of Nearly Everything ~ Bill Bryson

► door: A.IJ. van den Berg

Dat ik hier persoonlijke leesimpressies plaats, heeft een simpele reden. Professioneel een boekbespreking schrijven, is erg veel werk. Al was het maar om uit te zoeken hoe zo’n boek gezien moet worden binnen iemands oeuvre, of vergeleken met wat er verder nog zoal geschreven is.

Maar dit is nu eens boek waarover ik makkelijker een professionele recensie schrijf, dan een persoonlijke leesimpressie kan geven. Want, op het gevaar af nu erg blasé te klinken, er stond voor mij nauwelijks iets nieuws in.

Al sinds ik ‘volwassen’ boeken lees, was dat altijd om maar twee redenen. De ene was om te onspannen, en van de taal genieten. De ander reden was om te leren wat er te weten is, met als toespitsing de vraag hoe wij dat dan menen te weten.

Deze permanente nieuwgierigheid was voor mij ook een belangrijke aanleiding om wetenschapsgeschiedenis te gaan studeren.

En ziet, Bryson beantwoordt in dit boek precies die zelfde voor mij zo wezenlijke vraag. Wat weten we, en hoe kunnen we dat weten dan? Daarbij beperkt hij zich strikt tot de beschrijvingen van de natuur; het heelal, de aarde, en het leven daar weer op. Zoals het dier mens. Cultuur komt in dit boek niet voor, of hoogstens zijdelings als Bryson wetenschapsgeschiedenis bedrijft, en aangeeft wat de verschillende ideeën over een onderwerp zijn geweest in de loop der tijd.

Net als hem deel ik steeds de verbazing hoe kort wij sommigen dingen nog maar weten. En ook, hoe veel vragen er onbeantwoord zijn.

Maar veel van de schrijvers waar Bryson zijn kennis leent, heb ik zelf al gelezen.

Dit boek gaf mij dezelfde impressie die iemand zal hebben die in de krant leest over een gebeurtenis waar die zelf bij was. Heel merkwaardig. Wat Bryson meldt klopt allemaal wel, en is ook prachtig opgeschreven. Maar het is wel een samenvatting van alles, waar vaak meer over te zeggen is. Bovendien heb ik precies hetzelfde soms net even anders beleefd.

Dus doe ik dit boek rustig aan anderen cadeau. Met de woorden: lees nu maar eens wat mij al vijfentwintig jaar bezighoudt. Terwijl ik het ook wel aardig vind, maar het door de verhalende vorm mij niet expliciet genoeg is. Isaac Asimov’s Chronology of Science & Discovery bijvoorbeeld, is me liever als boek over een vergelijkbaar thema. Bovendien wist Asimov wel de cultuur in zijn tekst mee te weven. Maar dat boek zal, doordat het veel encyclopedischer opgezet werd, nauwelijks iemand tot lezen aanzetten.

Dit wel. Enfin.