Van oude en nieuwe trauma’s ~ Jaap van Heerden

De dunste essaybundel in bladzijden was dit in de verzameling. Maar bij Van Heerden telt vooral wat er staat, niet hoeveel er van is. Minder is meer.

Interessantst in dit boek vond ik zijn gedachtenexercitie over ‘Het publieke ongenoegen’, die geschreven werd voor H.J.A. Hofland. Daarin signaleert Van Heerden, tien jaar voor de onvrede ook in het stemgedrag zichtbaar werd, wat mensen stoort aan de politiek.

De samenleving valt niet uiteen in zwakken en sterken, zo stelt hij daarbij. In al hun retoriek vergeten politici altijd diegenen die net boven de minima staan psychologisch te steunen. En zo wordt als vanzelf een rancune gecreëerd tegen een overheidsapparaat dat zich vooral inspant voor de laagsten, waaronder zo veel allochtonen zijn. Bureaucratie is bovendien een merkwaardig conservatieve kracht.

In ditzelfde artikel legt Van Heerden ook uit, lang voor een Jan Peter Balkenende op ‘normen en waarden’ ging hameren, waarom politici ongeschikt zijn om een morele discussie te entameren. Zij zij immers geen neutrale deelnemers aan zo’n publiek debat. Politici hebben er belang bij hun regeringsmandaat te verlengen, of om dat van anderen juist aan te vallen. Daarom zullen ze nooit iets zeggen dat het partijbelang kan schaden.

Het is door zulke principiële opmerkingen dat mijn blik gescherpt wordt, omdat het altijd zo makkelijk is om meegesleept te worden in iets dat eenieder ineens belangrijk vindt. Hopelijk beklijft deze kennis nu eens.