Nog in morgens gemeten ~ Koos van Zomeren

► door: A.IJ. van den Berg

Ik was altijd een tamelijk kritiekloos bewonderaar van Koos van Zomeren. Dit komt mede omdat hij al schrijft zolang ik lees. Zijn thrillers uit de jaren zeventig hebben meegeholpen om me voor te bereiden op hogere literatuur. Maar ook Van Zomeren’s eigen ontwikkeling als schrijver hielp daaraan mee.

Toch kan ik dit dagboek geen goed boek vinden. Dit is omdat ik het belangrijkste eruit al wist. Van Zomeren publiceerde in 1988 al eens een eerder dagboek over het rivierdorp Herwijnen, waar zijn vader’s familie wortelde. En dat boek, met de titel Een jaar in scherven, ken ik vrij goed. Dat heb ik gelezen en herlezen.

Dit nieuwe boek over Herwijnen is voor mij bovenal een kliekje met een wat ouwelijk smaakje. Ook al doet Van Zomeren nog zo zijn best een plot in dit dagboek [!] te componeren. Er is iemand doodgeschoten in de polder, ooit, of misschien was dit juist een ongeluk. En veel in dit boek gaat over de vraag wat er toen gebeurde, op het moment dat de schrijver zelf amper vijf jaar oud was.

Dus, behalve dat het de herinneringen van de schrijver weergeeft, gaat dit boek telkens om herinneringen van anderen. Of ook, over hoe de tijd veel vergoelijken kan. Daar is niets op tegen, dat mag zelfs een prachtig thema heten voor een boek, maar Van Zomeren werkt het allemaal nogal voorspelbaar uit. Bovendien blijft alles nogal particulier, maar weer niet op zo een kenmerkende wijze dat ook anderen er wat aan hebben.

De noodzaak voor dit boek zag ik niet. Of het moet zijn dat sinds Mak er nogal vaak wee-sentimenteel op het armoedige verleden wordt teruggekeken in boeken, en Van Zomeren daar toch een zeker realisme tegenover wilde plaatsen.

Uiteindelijk waren er maar twee redenen om dit boek uit te lezen. De eerste luidt dat Van Zomeren zo af en toe een paragraaf schrijft, die helemaal af is. En gelukkig was dit boek ook af en toe een echt dagboek, met al zijn nodeloze maar intrigerende terzijdes, en de bijbehorende persoonlijke opmerkingen.

Maar da’s minder dan hij in andere boeken presteerde.

wordt vervolgd