Afsluitdijk en verder ~ Martin Bril

► door: A.IJ. van den Berg

Schrijven is maar een merkwaardige bezigheid. Schrijven komt altijd achteraf — als de gebeurtenis al geweest is, of als op iets gereflecteerd moet worden. Meestal pakt die afstand wel goed uit. Als de felste emoties zijn uitgedoofd, is er ook nog kans om iets te scheppen.

In De Afsluitdijk en verder zijn de Volkskrant-columns verzameld die Martin Bril schreef van 2001 tot ergens in het jaar 2002. En er gebeurde wel het éen en ander in die tijd. Vliegtuigen boorden zich de torens van het WTC in, Pim Fortuyn werd doodgeschoten, en Bril had ineens een kwaadaardige vorm van darmkanker.

Lezen is ook een merkwaardige bezigheid. Er staat niet altijd wat er staat, zoals Nijhoff al eens beter verwoordde. Martin Bril heeft zich in interviews later veel uitgebreider uitgelaten over zijn verblijf in het ziekenhuis dan in deze bundel gebeurt. Maar die latere kennis nam ik wel mee. Nu las ik drie nogal laconieke columns over wat misschien een levensbedreigende aandoening is geweest.

Goed, er komen nog wat latere controleonderzoeken langs, maar menige vrouw kan huiveringwekkender verhalen vertellen over routinebezoekjes aan het ziekenhuis.

Dus ben ik ineens gedwongen een mening te formuleren over hoe Martin Bril op zijn kwaal reflecteerde. En dat, terwijl ik aan deze bundel begonnen was omdat die tamelijk ideale zomerlectuur bevat. Bril beschrijft het liefst alleen wat er ergens aan het oppervlak gebeurt. Maar juist daardoor bouwt hij ook afstand in, tot de gebeurtenis, terwijl er toch iets aan betrokkenheid is. Al blijft het licht. De rest moet de lezer maar invullen.

Ik houd wel van die afstandelijkheid.

Zeker bij een levensbedreigende aandoening.

Martin Bril schijnt trouwens vrij snel contact te hebben gezocht met Max Pam, toen deze herstelde van diens hersenbloeding. Pam schreef wel een heel boek over zijn aandoening, maar dat durf ik niet te lezen. Het lijkt me namelijk niet mogelijk een goed autobiografisch boek te schrijven over een lijdensweg, als alleen het bestaan van het boek al verklapt dat er een happy ending aan de ellende was. Schaar dit maar onder mijn vele vooroordelen.

Nu ja, boeken waarvan de auteur nog voor het schrijven overleed, bestaan niet, in tastbare vorm.