Kleine keizer ~ Martin Bril
Napoleon was ongeveer 1 meter 70, en daarmee van gemiddelde lengte. In zijn tijd. En het is ook al even bekend dat hij altijd ten onrechte als een kleine man wordt afgeschilderd.
Waarom hem dan nog altijd een gebrek aan lengte verweten wordt? Dit kan een blijvend gevolg zijn van pure Britse propaganda, uit de tijd dat dit volk nog tegen de Fransen streed. Zulke beelden blijven lang aanwezig in de populaire cultuur — ongeacht of ze waar zijn of niet.
Het kan ook gewoon door een historisch misverstand komen, ontstaan door de fout om een lengte in Franse duimen gelijk te stellen aan die in Engelse inches.
En bovendien komt het velen blijkbaar wel goed uit om van Napoleon een klein ventje te maken.
Napoleon is eerst mythe en dan pas mens — en omdat mythische figuren zo weinig voorkomen, willen nogal wat mensen per se verklaren waarom hij zo anders was. Daardoor kan een geringe lichaamslengte ineens gezien worden als een bron van motivatie; iets waardoor de man zich extra heeft willen bewijzen.
Ik vind dit alleen kul. De logische denkfout hierbij is alleen al dat de uitkomst er al ligt, en daar later dan oorzaken bij worden gezocht; zonder dat iemand een overzicht heeft van wat er zoal oorzaken kunnen zijn geweest.
Het toeval wordt ook altijd genegeerd bij de verklaring van iemands grootsheid. Terwijl er nogal wat toeval heeft meegespeeld bij het slagen van Napoleon’s staatsgreep, bijvoorbeeld.
Maar, het zegt dus al meteen van alles dat Martin Bril in 2008 nog een boek over Napoleon De kleine keizer noemde, en die benaming ook regelmatig welhaast liefkozend gebruikt in de tekst. Bril briefde gewoon nog even die oude Britse propaganda door. Het was hem allereerst om de mythen te doen, en dus de verhalen. ‘Bloss zeigen wie es gewesen’, levert namelijk andere teksten op, met twijfels en relativeringen daarin.
Dit boek is ook geen monografie, maar een bundel met losse artikelen, die eerder in de Vlaamse krant De Morgen stonden, en voor een kleiner deel in de Volkskrant. Daardoor ontbreken nogal wat basale feiten — de lezer hoort al te weten wie Napoleon was, en wat hij heeft betekend.
Maar, charmante voetnoten bij de geschiedenis biedt De kleine keizer volop als Bril op zijn best is. Dan weet hij gauw eens een schijnbaar onbetekenend feit uit de geschiedenis op te halen, om van daaruit toch iets tekenends te schrijven over Napoleon als figuur.
In dit boek ligt de nadruk dan wel weer op wat er zoal misging, aan het einde van dat leven.
Het slechtst is dit boek in de motivatie om wat Martin Bril nu precies dreef om zo veel van Napoleon te willen weten.
‘Bril, je bent gek,’ roepen vrienden als ik vertel over mijn passie en meestal gaan ze ook nog meewarig kijken. Dat leidt soms tot twijfel, bij mij, dat kan ik niet ontkennen, maar toch — ik heb er nog steeds niet genoeg van. Misschien heeft Napoleons leven op mij dezelfde aantrekkingskracht als Goede tijden, Slechte tijden op mijn dochters. Best mogelijk; in grote lijnen komt het keizerlijke leven overeen met de logica van een soap — good times, bad times — you win some, you lose some, what goes up, must come down — dat werk. [60]
Misschien is het ook te veel gevraagd van een gelovige om uit te leggen waar de aantrekkingskracht zit in zijn geloof. Ik zie de blijvende cultussen rond Napoleon, maar ook die rond Hitler, en de bijbehorende industrieën, allereerst als religies, of althans als verschijnsels met zeer religieuze trekjes.
En soms levert het inderdaad iets interessants op als een fan probeert zijn blijvende fascinatie te verwoorden. Passie doet dit weleens. Gefeliciteerd, al degenen die door Bril gefascineerd zijn geraakt in een historische figuur.
Ik was het meeste alweer vergeten bij het dichtslaan van dit boek. Dat even vermaakte. En niet meer dan dat.
RSS feeds