Blijven kijken ~ Abram de Swaan

Mijn plannetje om tien boeken van Abram de Swaan te lezen, is bijna uitgevoerd. En soortgelijke initiatieven zal ik in de toekomst zeker vaker nemen. Al zie ik nu ook dat er problemen kunnen ontstaan om binnen korte tijd een groot deel van een oeuvre door te nemen. Op een gegeven moment is de algemene conclusie daarover wel een keer gegeven.

In de bundel Blijven kijken zijn weer een groot aantal columns verzameld die De Swaan voor NRC-Handelsblad schreef. Ditmaal gebeurde dat midden jaren negentig, waarbij De Swaan onder meer een tijd in Hongarije verbleef, en naar Dakar reisde.

Toch schrijft hij dan nooit reisverslagen. Niet het vreemde in den vreemde is namelijk bijzonder, maar de vraag waarom het vreemd zou zijn. Net zo als thuis de vraag is waarom normaal zou zijn wat tot het normale gedrag behoort.

Het komt door die verdieping dat ik het werk van De Swaan zo prettig vind om te lezen. Er nog afgezien van dat hij prettig en helder formuleert, en over humor en zelfspot beschikt. Bundels als Blijven kijken horen, net als Perron Nederland en Lied van de kosmopoliet, tot het type boeken dat ik vaak zal kunnen herlezen; omdat ik er elke keer iets anders in zal zien. De Swaan laat daarin telkens zien dat het aardiger is om vragen te stellen, en zo’n probleem vervolgens uit te diepen, dan het is om een eenduidig antwoord te formuleren.

Van dat soort schrijvers — die de lezer aanzetten om zelf toch eens gericht na te denken — zijn er altijd te weinig.