Waarom cultuur belangrijk is ~ Roger Scruton
Ongepland las ik in vertaling twee boeken vol cultuurpessimisme na elkaar. Het ene was van de socioloog Furedi, die een linkse tot zelfs extreem-linkse achtergrond heeft. Dat bespreek ik hier morgen. Het andere is dit boek van Roger Scruton, een erkend conservatief filosoof.
Er viel me op dat beide het in de kern van hun betoog opvallend met elkaar eens zijn. De verschillen tussen beide boeken zitten dan ook meer in de manier waarop beide schrijvers wetenschappelijk hebben leren denken. Furedi probeert te inventariseren wat er allemaal mis is, terwijl Scruton een diepe cultuurcrisis als gegeven ziet, waarmee zijn boek leest als een pleidooi het goede toch vooral te behouden.
Bovendien valt bij Scruton op dat in de Nederlandse vertaling de subtitel van het origineel verdwenen is. Blijkbaar mag de koper hier niet weten dat Scruton het heeft over Geloof en gevoel in een belegerde wereld.
Toegegeven, het is dat ik meer van Scruton gelezen heb, en zijn ideeën beter ken. Daarom vallen me bepaalde details op. Dit boek is bijvoorbeeld absoluut geen religieus tractaat, maar er wordt op een paar plaatsen wel de lof gezongen van wat een georganiseerd geloofsleven te bieden heeft.
Rationalisten menen nogal eens dat het bij religieuze opvoeding gaat om het overdragen van leerstukken over God, men en schepping — leerstukken die volgens hen niet bestand zijn tegen wetenschappelijk onderzoek, en die de mensen die ze aanvaarden eigenlijk ongeschikt maken voor het lidmaatschap van de moderne, sceptische gemeenschap. Maar in feite heeft de religieuze opvoeding zich door de eeuwen maar heel weinig met leerstukken beziggehouden. Haar voornaamste boodschap lag in rituelen, voorschriften en verhalen, en die richten zich alle drie op de morele opvoeding — op het leren wat je moet doen, en, belangrijker nog, wat je moet voelen, in de gewone situaties van het menselijke leven.
[56-57]
Maar zo’n duidelijke aanwijzing als hierboven over waar hij de verlossing ziet, is zeldzaam in dit boek. Hoewel Scruton het bijvoorbeeld verder wel over de schandalig slechte kwaliteit heeft het openbaar onderwijs in Groot-Brittannië; of dat het grootste genot voor het gemene volk instantgenot lijkt te zijn geworden.
Merkwaardig aan dit boek is dus dat ik hem elders eerlijker stukken heb zien schrijven, over waar de uitwassen van de massacultuur toe leiden. Losse artikelen vooral waarin hij veel uitgesprokener was.
Dit boek lijkt daarom het meest op een oppervlakkige inleiding in de cultuurkritiek, waarmee Scruton een groter publiek zocht dan hij normaal bereikt — zodat hij zijn toon gematigd heeft.
Al kan het ook zijn dat ik boek zo veel minder vond dan dat van Furedi, dat dit mijn oordeel kleurt.
RSS feeds