Herostratus ~ Fernando Pessoa

Pessoa blijft voor mij de schrijver van éen boek, en een stuk of wat gedichten. Maakt niet uit dat uitgeverij De Arbeiderspers inmiddels een hele reeks werken van hem heeft uitgegeven. Daar zit niets bij dat hetzelfde niveau haalt.

Toegegeven, dat niveau is dan ook immens hoog.

Toch wilde ik Herostratus dan nog wel een keer lezen. Omdat onder deze titel een reeks fragmenten verzameld zijn die Pessoa schreef over zijn literaire voorkeuren. Al was de aanleiding voor de eerste tekst wat triest.

Succes had Pessoa nog niet gehad, toen hij zich toch eens de vraag stelde wat maakt dat literaire werken houdbaar blijven. Daarmee eigenlijk onderzoekend waarin hij misschien wel tekortschoot.

Aardigst aan dit boek vond ik een aantal eigenzinnige regels die Pessoa schreef, die zich als one-liners in het geheugen vastzetten:

Engeland vond de zee pas nadat men het had verteld waar die lag

Niemand gelooft in Adam en Eva, maar God is een punt van discussie

Het nageslacht, zei Faguet, houdt alleen van bondige schrijvers. Zeker, en een bondig aantal schrijvers ook. Te veel is te weinig.

Bovendien gaf Pessoa zijn critici, en daarmee ook mij, een veeg mee in het artikel ‘De zinloosheid van kritiek’.

Want hoe moet een criticus oordelen? Welke zijn de eigenschappen die, niet de oppervlakkige, maar de competente criticus maken? Kennis van vroegere kunst of literatuur, een door die kennis verfijnde smaak, en een onpartijdige en oordeelkundige geest. Alles wat minder is dan dat is fataal voor de waarachtige uitoefening van de kritische vermogens. Alles wat meer is dan dat is al creativiteit, en dus individualiteit, en individualiteit betekent egocentrisme, en een zekere onontvankelijkheid voor het werk van anderen. [97]