Madonna’s appel ~ Ethel Portnoy

► door: A.IJ. van den Berg

Ethel Portnoy [1927 – 2004] een feministisch schrijfster noemen, is misschien wel terecht. Zij tooit ook zichzelf een paar keer met dit label in dit boek. En toch heb ik haar nooit als een feministisch schrijfster gelezen. Wel als iemand die zo onbevangen kijken kan, dat het haar alleen daarom al lukt om dubbele standaarden te zien in onze cultuur. Maar daarbij gaat het er lang niet alleen om dat mannen voorgetrokken worden over vrouwen.

Goed, van al haar boeken gaat deze bundel misschien wel het meest over het verschil waarmee mannen en vrouwen behandeld worden. Het boek heeft Madonna in de titel, en Wonder woman op het kaft; als om te benadrukken dat er heldinnen aan de orde komen.

Ik waardeer Madonna’s appel vooral om een andere reden. Omdat het boek de lezing ‘Tramlijn begeerte’ bevat, die Portnoy ooit hield in de reeks Brandende kwesties van de SLAA in Amsterdam. Daarin ontleedt zij dan vakkundig de TV-serie Dallas.

En goed, een constatering is dan wel dat de scènes met alleen vrouwen erin hoogstens twee minuten kosten, waar die met alleen mannen liefst drie kunnen duren. Maar de analyse begint er natuurlijk al mee dat Portnoy de stopwatch heeft gepakt, en kijkt hoe zo’n TV-drama is opgebouwd.

Dan ook analyseert ze waarom Dallas over rijke Amerikanen lijkt te gaan, terwijl echt rijke Amerikanen toch heel anders leven. Die hebben personeel, die leven in forten van huizen, met prikkeldraad eromheen.

Vanzelfsprekend is Dallas niets dan fluff, maar het is wel zeer professioneel gemaakte fluff. En dat roept de vraag op waarom zo’n Amerikaans TV-drama over helemaal niets toch over de hele wereld massaal succes had.

Volgens Portnoy was dit omdat de serie de droom verkoopt wat nu goed leven is. En ik weet eigenlijk niet of dit klopt. Ik kan me niet heugen ooit een aflevering van het programma gezien te hebben. Maar de populariteit was ooit zo groot, dat ik er alleen daarom al genoeg van meegekregen heb om me de vraag te stellen waarom de serie zo aansloeg.

Dat zo’n fenomeen koel antropologisch te bekijken was, leerde ik pas van Portnoy. En nu, vele jaren later, bij het herlezen, blijkt me pas hoe vormend dat gewerkt heeft.