Brandende bruid ~ Ethel Portnoy

► door: A.IJ. van den Berg

De Amerikaanse auteur Ethel Portnoy debuteerde met een Nederlandstalige verhalenbundel. Steen en been. En De brandende bruid was haar tweede boek, maar wel haar debuut met non-fictie. Bij het lezen viel me op dat deze bundel als een samenvatting was van al wat daarna nog komen zou.

Het titelstuk werkt al toe naar de verzamelingen met urban legends, die door Portnoy in het Nederlands ‘Broodje aap-verhalen’ zijn gaan heten.

Ze behandelt daarin het gegeven dat kledingwinkels alle aankopen best willen ruilen, behalve bruidsjurken en feestjapons. De kans is anders te groot dat die éen dag gedragen worden, en daarna terug naar de winkel gaan.

Alleen luidt de eigenlijke verklaring natuurlijk dat het een keer heel erg misging toen bruidsjurken nog wel geruild mochten worden.

Verder zit er veel Parijs in het boek, en is er een anekdote over haar verblijf tussen de Hollandse kunstenaars die daar bivakkeerden in de jaren vijftig.

Er zijn gedachten over wat vrouwen van mannen onderscheidt, en hoe weinig de cultuur daar rekenschap van geeft.

De vrouw is het unicum in de natuur dat haar eigen kwelgeesten ter wereld brengt. De vrucht van haar lichaam is tegelijk haar ergste belager en haar gijzelaar. […] [29]

Ook schreef ze over enkele beroemde vrouwen, waarbij ze er terloops in slaagde te verduidelijken wat iemand kan fascineren in de romans van Ivy Compton-Burnett.

Hoewel Ivy Compton-Burnett in alle herdenkingsartikelen wordt beschreven als “the last of the Edwardians” is het toch bij niemand opgekomen dat haar bewuste bestaan coïncideerde met de geboorte en bloei van de abstracte kunst. “Neem vijf personages en toon de uitwerking van de verwachting van een groot fortuin op één van hen—wie, dat weten ze niet. Speelt dit spel met het uitsluitend gebruik van dialoog, ontluisterd tot op het bot, in een tijd van drie dagen en nachten. Verklaar geen enkele opmerking, geen enkel gebaar. Maak duidelijk, zonder het met zoveel woorden te zeggen, wie gewonnen heeft en wie verloren. [89]

Ethel Portnoy was iemand die bijvoorbeeld keek hoe de vrouwen lachten op foto’s, door de decennia heen. En zich dus telkens interesseerde voor die eeuwige vraag die ook mij zo boeit; wat was ooit normaal en waarom dan wel?

En dan heeft ze misschien later nog betere boeken geschreven. Ook deze verzameling pakte al heel indrukwekkend uit.