Rook over Rusland ~ Ethel Portnoy

► door: A.IJ. van den Berg

Waarom las ik dit boek nooit eerder? De ikoon op de omslag stootte me af, waardoor ik er niet goed naar keek en me ontging dat de Heilige Maagd ook een pakje Marlboro vast heeft.

En verder was er het simpele gegeven dat de reis naar de Sovjet-Unie van Ethel Portnoy en fotograaf Martin Kers in 1987 plaatsvond. Toen het misschien al wel wat dooide, maar er nog veel communistische permafrost was. Verhalen over een reis in de Sovjet-Unie horen inmiddels tot het genre geschiedenisverhalen, schreef ik al eens eerder. Ook dat lokte niet meteen aan.

Maar ik had me natuurlijk moeten beseffen dat Ethel Portnoy ook een boeiend boek had kunnen schrijven over een tochtje naar de markt, op dinsdagochtend. Zij kan kijken. En alleen al dat me het pakje sigaretten op de boekomslag altijd ontging, toont aan dat het bij mij aan dat kijken vaak ontbreekt. [In Rusland was net een rookverbod verkondigd, en Portnoy rookte.]

Dus neem ik de sjablonen over het onwillige Intourist-personeel in dit boek op de koop toe. Daar gaat het niet om. Belangrijk is dat Portnoy naar het land van haar grootouders terugging. Dat ze in Gorbatsjow iets van haar vader terugzag, al had die dan geen wijnvlek.

Dat het persoonlijke in dit boek het algemene zo verrijkt, telt. Anders niet.