Weerspannige slaper ~ Willem Frederik Hermans
Criticus Arjan Peters heeft het werk van Hermans herordend in een aantal nieuwe boeken. Zijn idee om alle autobiografische verhalen te bundelen, leverde alleen een nogal gebrekkig monstertje van Frankenstein op, wat mij betreft. Er bleven ledematen ontbreken, en leven zat er nauwelijks in. Daarentegen toont de bundel De weerspannige slaper aan dat zo’n herschikking wel kan werken; als er maar genoeg bronmateriaal is om uit te kiezen.
Ik heb Hermans namelijk nooit gelezen met als doel om te zien wat hij nu over Parijs te zeggen had. Terwijl z’n uitspraken daarover wel degelijk een amusant boek opleveren. Zelfs al kende ik vrijwel alle materiaal al, in de nieuwe setting schittert het op eigen kracht; waar het indertijd misschien wat wegviel tussen alle polemiek over wat er mis is in Nederland.
In het boek zijn de columns opgenomen die hij in de jaren ’70 voor Het Parool schreef, onder de naam Age Bijkaart, en langere stukken die eerder verschenen in: Ik draag geen helm met vederbos [1979], Klaas kwam niet [1983], Door gevaarlijke gekken omringd [1988], en Malle Hugo [1994].
Opvallend is dat Hermans zich zo vaak een licht geamuseerd waarnemer toont in deze verzameling. Als hij spot is dat als vanzelfsprekend toch weer richting zijn lezers.
Hoe langer ik hier ben, hoe minder ik kan begrijpen dat niet iedereen er al lang vandoor gegaan is in Nederland. [28]
Wat mij dan weer het meeste opviel, was het essay ‘De Amerikanen hebben een computer die weet of u geslachtsziek bent!’. Hermans vertelt daarin over een bezoek aan de Amerikaanse consulaat in de jaren tachtig. Toen het nog nodig was een visum aan te vragen voor een bezoek aan de VS.
Dit essay moet, ongeweten en indirect, éen van de eerste stukken uit de Nederlandse literatuur zijn waar internet in meespeelt. Hermans’ visumaanvraag wordt aan ‘de computer’ voorgelegd, en omdat hij nergens in een bestand als terrorist gebrandmerkt staat, wordt het toelatingsbewijs in zijn paspoort gezet. Zo’n check kon natuurlijk nooit alleen plaatsvinden tegen lokaal beschikbare informatie — of als er al een lokale database was, zal die op zijn minst regelmatig van afstand worden bijgewerkt.
Ook interessant is dat de huidige praktijk om vingerafdrukken te nemen van elke reiziger die Amerika binnen wil, voorheen standaard was. Hermans herinnerde zich dat tenminste, van een reis dertig jaar daarvoor.
RSS feeds