Stranger Shores ~ J.M. Coetzee

► door: A.IJ. van den Berg

Er zijn boeken die misschien wel enige rijpheid van de lezer verlangen. Omdat ze zo veel meer te geven hebben aan wie mee kan oordelen waarover de auteur het heeft.

Stranger Shores van J.M. Coetzee was zo’n boek voor mij. Waarbij me opviel hoezeer het bijhouden van dit boeklog inmiddels kan meewegen in mijn waardering tijdens het lezen.

Ik moet me op deze plek telkens uitspreken over schrijvers en boeken. Dit vergt enig nadenken over hun karakteristieken, zelfs al gaat dit nadenken meestal onbewust. Als ik dan een recensent lees die hetzelfde zag, sterkt mij dit. Maar als zo iemand meer blijkt te hebben gezien, verrijkt me dat helemaal; zijn of haar woorden verscherpen dan ook mijn blik nog eens.

Coetzee voert een bont gezelschap aan auteurs op in deze bundel, die vooral uit boekbesprekingen bestaat. Toch bleek ik ze bijna allemaal gelezen te hebben. Afgezien dan van Defoe dan — wat al eerder een gemis was in verband met Coetzee — en de meeste uit Zuid-Afrika afkomstige schrijvers.

Dus was het ook niet heel moeilijk om te concluderen dat Coetzee heel goed kan lezen — al is dat een uiterst subjectief oordeel, ik was het namelijk vrijwel steeds met hem eens.

Hoogstens viel me op dat Coetzee vaak wel veel van het boek navertelt dat hij aan het bespreken is.

Nu heeft J.M. Coetzee enkele jaren terug de Nobelprijs voor literatuur gewonnen, wat het niet moeilijk maakt hem als autoriteit te vereren. Toch valt aan de boeklogjes die ik eerder aan zijn werk wijdde op dat ik weiger me blind aan hem over te geven. Al speelt ook mee dat de Coetzee’s die ik las voor boeklog bestond, als Waiting for the Barbarians en vooral Disgrace, meer indruk maakten dan wat me later onder ogen kwam.

Mijn respect verwerven, gaat lang niet automatisch meer.

In deze bundel wordt onder meer werk besproken van Nederlandse auteurs als Emants, Mulisch, en Nooteboom. Verder staat Coetzee stil bij vertaalproblemen, als optraden bij het werk van Kafka, of de gedichten van Rilke. Hij las Musil, hij las Skvorecky, Borges, Rushdie, Oz, en bleek dezelfde ideeën te hebben over de essays van Joseph Brodsky als ik. Te veel daarvan zijn te lang, want onbewerkte colleges. Dat mocht ik natuurlijk altijd al denken. Maar hoe groot wordt het vertrouwen niet in iemand die hetzelfde ziet, en dit oordeel onbekommerd uitspreekt.