Waarom zou je de klassieken lezen ~ Italo Calvino
Het essay kende ik al heel lang, zij het onder de titel ‘Why Read the Classics?’. Met een vraagteken. Die tekst staat ook gewoon online1. En daarmee dacht ik opvallend genoeg dus het hele boek te hebben gelezen.
Was dat niet een dunnetje? Zoals Zes memo’s voor het volgende millennium?
Maar Waarom zou je de klassieken lezen is dus een turf, met zesendertig stukken over boeken. Waarin vrijwel alles nieuw voor mij bleek te zijn.
Als verzameling viel het boek me alleen niet mee.
Dit komt simpelweg doordat de delen niet in balans zijn. Het boek is een postuum vergaarbakje van teksten over boeken die er nog lagen. Sommige daarvan stonden eerder in de krant. Anderen waren een lezing, of een voorwoord. De teksten werden kortom telkens voor een verschillend publiek geschreven. En bovendien dateerden ze uit drie verschillende decennia. Geen auteur houdt zo lang eenzelfde toon vast.
Ook enthousiasmeerde Calvino me geen enkele keer om nu eens iets te gaan lezen waaraan ik tot nu toe altijd voorbij ging — een effect dat dit boek wel op anderen schijnt te hebben.
Ik moest het daarom doen met terloopsheden. Calvino zien uitleggen waarom het rijm van Montale zo rijk is, deed wat, bijvoorbeeld. Geen taal rijmt makkelijker dan het Italiaans, zo schijnt het, maar Eugenio Montale speelde daarmee door telkens de nadruk te leggen op de een-na-laatste lettergreep.
Ook de persoonlijke leesherinneringen die Calvino door zijn teksten weefde waren interessant. Mede omdat goed verwoorde persoonlijke opvattingen over boeken of schrijvers bijna altijd boeiender zijn dan een objectief bedoelde benadering.
Zelfs al schrijft hij, terecht, meteen wel dat klassieke teksten beter sec gelezen kunnen worden; dat geleerd commentaar van anderen maar hindert.
Interessantst was daarmee toch het titelessay. Om het programma dat daaruit spreekt. Dat voor een deel krekt hetzelfde leesprogramma is als ik boeklog hanteer. Geen beter lezen bestaat er dan het herlezen. En een klassieker is nu net een boek waarvan de mensen altijd zeggen dat ze die moeten herlezen, aldus Calvino. De eerste kennismaking is dan al geweest.
Elders beweer ik zelfs dat de ideale recensie pas te schrijven is na een tweede lezing, lang na de eerste ontmoeting.
Ik heb op boeklog alleen nog nooit samengevat welke boeken eeuwig herlezen kunnen worden, en bij de derde of vierde kennismaking toch weer nieuw blijken te zijn.
En ik denk nu dat je veel van die persoonlijke klassiekers al eens op jonge leeftijd moet hebben gelezen — wat het tal mogelijke titels dan meteen al beperkt. Het helpt vast mee om een boek te lezen in het besef niet heel het raadsel al meteen te doorgronden. En dat dan niet erg te vinden.
Helemaal als dan bij herlezing blijkt dat zo’n boek weliswaar groots is, maar nog steeds onverklaarbaar blijft waarom.
Ietwat verneukeratief aan de bundel Waarom zou je klasieken lezen is dat het lijkt of de inhoud alleen bestaat uit de boeken waar Italo Calvino eeuwig naar terugkeerde. Dat geloof ik namelijk niet zonder meer. Opgenomen zijn toch vooral werken die al tot de canon horen; zonder dat Calvino daar iets aan hoefde te doen. En boeken kunnen ook eenmalig indruk maken, zonder dat een terugkeer naar die ervaring ooit nog mogelijk is.
In het titelessay noemt hij ook eerder Dickens — vrijwel onbekend in Italië — en Balzac als zijn evergreens.
Voor mij zijn dat boeken als Pigeon Feathers and Other Stories van John Updike, Nine Stories van Salinger, of de aantekenboeken van Elias Canetti. Bij ieder ander zullen dit andere titels zijn. Ik zou Pigeon Feathers ook niet als klassiek boek aan u willen opdringen. Of hoogstens als u nog heel jong bent.
Want om later met afstand te kunnen herlezen, kun je beter vroeg beginnen.
Italo Calvino, Waarom zou je de klassieken lezen
383 pagina’s
Atlas, 2003
vertaling door Henny Vlot van Perché leggere i classici, 2003
- Al ontbreken de laatste zinnen. [↩]
© Boeklog 2005-2019. Alle rechten voorbehouden
3 commentaren
boeklog.info op 10 april 2013 @ 08:53:11
Als twee genoeg is voor een rage, zo zij het.
De lezer regeert op 11 april 2013 @ 11:10:18
Een rage hoeft het niet te worden. Het is gewoon prachtig om te zien dat dit inspirerende boek weer even onder de aandacht wordt gebracht.
RSS feeds
De lezer regeert op 10 april 2013 @ 08:16:44
Grappig. Dit boek wordt zo ineens heel populair onder bloggers. Zie ook de visie van Joke op haar Boekhappen blog http://joke-boekhappen.blogspot.nl/2013/02/het-lezen-van-klassieken.html