Kurze Brief zum langen Abschied ~ Peter Handke

► door: A.IJ. van den Berg

Het werkelijke Amerika is onkenbaar, zo lijkt me. Want waar zou je de beschrijving laten beginnen? Dus gaan de boeken in augustus 2018 op deze site over de idee Amerika — waarbij fictie net zo goed aan bod zou horen te komen als non-fictie.

Ook romans kunnen de fascinatie voor een land tonen, en daar dan een vorm aan geven.

En van romans is het tenminste duidelijk dat het om fictie gaat; en om gedachten. De hedendaagse nieuwsmedia komen ook enkel met constructies en daarmee verzinsels; en pretenderen daarbij dan niettemin de waarheid te vertellen.

Punt bij fictie is alleen wel dat vooraf slecht te voorspellen valt in hoeverre het gegeven dat het verhaal zich in een bepaald land afspeelt dan ook nog iets zegt over dat land. Kan er nog zo zeer een routekaart op het kaft staan afgebeeld bij sommige drukken.

In Der kurze Brief zum langen Abscheid verwerkte Handke [1942] het einde van zijn eerste huwelijk én een Lesereise die hij in 1971 maakte door de VS. Het resultaat was een boek waaraan hij verder alles verzonnen had. Kon de jonge mannelijke hoofdpersoon nog zo veel van hem weg hebben, misschien.

Amerika is een oneindig groot land in dit boek. Perfect om in te verdwijnen. Zoals al zo velen al lukte. Merkwaardig daarom toch dat het de hoofdpersoon er zo makkelijk in slaagt om zijn vrouw Judith van stad naar stad te achtervolgen. Maar op een gegeven moment draait dit om, en is zij het die hem achtervolgt.

Ze laat hem zelfs overvallen door straatboefjes.

Toch, als het dan eindelijk tot een directe confrontatie komt, als ware het High Noon in de lege hoofdstraat van het Wilde Westen, zij het dat het tegen de avond loopt in een dorp aan zee, en Judith met een revolver in aanslag op hem af stapt, gebeurt er niets. Behalve dan dat de ex-gelieven elkaar direct beloven om vreedzaam uit elkaar te gaan.

Die mededeling was kort, na de eindeloze reis.

Der kurze Brief zum langen Abscheid is een vroege Handke, en eentje waarvan ook na herlezing duidelijk is dat ik die wel nooit zal begrijpen. De schrijver schijnt er gelukkig mee te zijn geweest — omdat bijna alles verzonnen was aan het verhaal, behalve het decor. En misschien ook wel omdat hij er nieuwe vormen mee had verkend — zo klopt het verhaal klopt logisch gezien niet helemaal, en blijkbaar was het bevrijdend dat dit ook niet hoefde.

Zit er ook nog het element in dat ik blijkbaar een parodie las op een Western, of zoiets, anders is dat interview met de filmregisseur John Ford als slot van de roman niet te begrijpen. Mij ontging daar alleen het fijne van.

Bij Handke koop ik alleen weleens een niet, om in een ander boek juist wel weer prijs te hebben. Ook dat is van tevoren slecht te voorspellen.