Vincent en het geheim van zijn vaders lichaam ~ Rudy Kousbroek
Een oermechanisme is het, om de wereld hanteerbaar te maken door verhalen. Al zullen kinderen dit meer doen dan volwassenen, omdat kennis de fantasie verlamt. Tegenwoordig heet het professionele voorbereiding, als ik me voor een interview afvraag wat de geïnterviewde zal gaan zeggen, en hoe ik daar dan op moet ingaan. Maar bij mij houdt het daarmee wel op.
Toch grijpen weer anderen alles in hun omgeving aan om verhalen te bedenken. Die beginnen al hele verwikkelingen te verzinnen als ze twee mensen zien lopen die op het oog helemaal niet bij elkaar passen.
Nog opvallender vind ik de blijkbaar heel algemene neiging om verhalen te gaan verzinnen waar voor mij al helemaal geen verhalen meer zijn.
In de documentaire ‘Searching for the Wrong-Eyed Jesus‘ komt aan het begin een prachtige scene voor, als verhalenverteller Harry Crews uitlegt wat het in zijn jeugd betekende als de Sears Roebuck-catalogus werd bezorgd. Dat postorderboek bood de inwoners van de arme zuidelijke staten niet alleen een blik op begerenswaardige goederen, ook de modellen erin waren van een paradijselijke lichamelijke perfectie die daar ongewoon was. Ze hadden niets eens gewoon zweren. Om toch te verklaren hoe het kon sommige modellen zo ontevreden keken, werd dan het verhaal verzonnen waarom.
Dat kinderidee, om verbanden te willen zien waar die er niet zijn, wordt nog opvallend vaak professioneel uitgewerkt. Zo verscheen bijvoorbeeld in het begin van de twintigste eeuw het prachtige boek What a Life!; dat is een satirische biografie over het leven van een Britse gentleman aan de hand van plaatjes uit de Whiteley’s General Catalogue.
Achter het boek Vincent en het geheim van zijn vaders lichaam gaan dezelfde principes schuil. Rudy Kousbroek moest in de jaren vijftig zijn dochtertje vertellen wat het verhaal was bij de gravures in een verzamelband met oude tijdschriften. Probleem daarbij was dat er steeds verschillende feuilletons achter elkaar stonden in die tijdschriften, waardoor er geen logisch verband tussen opeenvolgende illustraties was. Dit is iets waar volwassen lezers aan gewend zijn geraakt, maar dat kinderen niet per se accepteren.
De vindingrijkheid die Kousbroek daarbij moest toepassen werd voorgezet in dit boek, dat grotendeels eerder als dagelijks feuilleton in NRC-Handelsblad verscheen. En ik denk dat het in dagelijkse porties ook aanzienlijk interessanter om te lezen was, dan nu. Dus om dit boek naar waarde te beoordelen, had ik er driekwart jaar over moeten doen. Maar aan die discipline ontbreekt het me.
Nu heb ik eigenlijk alleen de oude gravures goed bekeken, die Kousbroek uitzocht — en waar hij weleens iets aan heeft aangepast. Maar dat telt ook zwaar, voor mij.
RSS feeds