Ontwikkeling van een woede ~ Bob den Uyl

Maakt het bij de beoordeling van een boek uit om iets over het persoonlijke leven van de auteur te weten?

Die vraag drong zich op bij het lezen van De ontwikkeling van een woede. Dat is de vierde verhalenbundel die er ooit van Bob den Uyl verscheen.

Ik schafte me al die werkjes uit de begintijd ooit tweedehands aan uit een drang tot compleetheid. Den Uyl’s genialiteit als schrijver kwam voor mij nog nauwelijks naar voren in die vroege boeken. Ik hoefde daarom de eerste drukken niet te hebben. Een goedkope heruitgave volstond wel.

En De ontwikkeling van een woede leek aanvankelijk mijn vooroordelen alleen te bevestigen. Er staan vier verhalen in, waarvan maar éen echt grotendeels autobiografisch is. En weliswaar introduceerde dit de Wet van Den Uyl — je vindt niet wat je zoekt, maar alleen dat wat je niet zoekt — maar de schrijver moest duidelijk het ijzige geouwehoer nog vervolmaken dat hem later zo heerlijk leesbaar maakte.

Het probleem van de verhalen in vroege boeken als deze, is dat ze eigenlijk niet opnieuw te bekijken zijn. Eenmaal met de plot bekend, of de afloop, staat er gewoon te weinig in dat zo’n verhaal boeiend maakt.

Daarmee vond ik het bijna zonde van de moeite om dit boek te herlezen. Tot in het slotverhaal, getiteld ‘Bayonne, een zeereis’, ineens iets opklonk dat heel authentiek leek, en in geen ander verhaal van Den Uyl zo direct terugkeert.

Uit de biografie van Bob den Uyl leerde ik namelijk dat hij voor zijn carrière als schrijver ook nog op een andere manier in de kunsten actief was. Hij speelde trompet, in verschillende vrij succesvolle jazzorkestjes, en hield daar van het ene op het andere moment mee op.

In het laatste verhaal uit dit boek laat hij een verlopen straatmuzikant vertellen over diens voorbije muziekcarrière, en wat hem in dat métier tegenstond. En om éen of andere reden lazen die passages ditmaal of Den Uyl rechtstreeks tot me sprak, over een beslissing uit zijn eigen leven.