Kroniek van het vuur 2 | Gezichten en maskers ~ Eduardo Galeano

► door: A.IJ. van den Berg

In de trilogie Kroniek van het vuur beschrijft Eduardo Galeano een geschiedenis van Amerika. Van de Noordpool tot het zuidelijkste puntje van Vuurland; met daarbij nadruk op Latijns-Amerika. Bovendien is het een alternatieve geschiedenis. Niet de ontdekking door Columbus wordt belangrijk gemaakt, maar het simpele feit dat er ook toen al tijden mensen op beide continenten woonden; die zich ineens met golven aan indringers zagen geconfronteerd.

Dit tweede deel beslaat de periode 1700 – 1900, en biedt een bont mozaïek aan gebeurtenissen en ontwikkelingen. Galeano koos er namelijk voor de geschiedenis in honderden op zichzelf staande fragmenten te vertellen. Daarvoor hanteerde hij bovendien andere bronnen dan een evenementieel historicus normaliter doet. Voor Galeano waren volksverhalen belangrijk, en dagboeken, net als krantenadvertenties waarin de prijzen van de slaven vermeld staan. [Kindslaafjes waren trouwens doorgaans gratis, bij aankoop van de ouders, en konden leuk dienen als speelkameraadje van de nieuwe eigenaar’s kroost.]

In het begin van het boek wordt verteld hoe de plantage-eigenaren in Suriname de achillespezen van hun slaven doorsneden als die gepoogd hadden te ontsnappen.

Het boek eindigt zo ongeveer met Geronimo, de trotse leider der Apache-indianen, die na zijn gevangenname op de kermis tentoongesteld wordt, en voor een paar cent met iedereen op de foto gaat.

Tussendoor komt terloops de hele geschiedenis langs, van de staatkundige veranderingen, tot de vele economische ontwikkelingen. En ja, die gaan vaak samen.

Ik herinnerde me dit tweede deel als het meest vage en trieste uit de trilogie. Om dit te controleren zouden ook de twee andere delen herlezen moeten worden, maar ik kan me wel iets voorstellen bij dat oordeel van toen. Gerekend vanuit ons rijke heden is veel in het verleden triest, en armoedig. Gerekend vanuit onze gelijkgeschakelde en verwende wereld, was de ongelijkheid vroeger immens.

Galeano is alleen al te prijzen omdat hij het heeft aangedurfd de glorie van het verleden in zijn geschiedschrijving te negeren; of daar in elk geval de bedenkelijke kanten van te laten zien.