Rusland voor beginners ~ Karel van het Reve

► door: A.IJ. van den Berg

Rusland voor beginners loste éen vraag op over het oeuvre van Karel van het Reve. Ik begreep nooit zo goed waarom hij alleen uitgebreid over zijn geliefde auteurs had geschreven in het boek De geschiedenis van de Russische literatuur. Want, hoewel eminent leesbaar, is dat wel een leerboek.

Nu pas zag ik dat Tsjechov, Toergenjev, en Tolstoj al waren uitgebreid behandeld in dit boek uit 1962; Van het Reve’s eerste bundeling van mengelwerk.

Dit boek loste daarmee nog een raadsel op. Karel van het Reve heeft in zijn boeken de neiging om eerder getrokken conclusies te herhalen; maar dit dan vaak net iets te beknopt te doen. Zodat diens bewijzen iets ongerijmds kunnen krijgen, voor wie de oerredenatie niet kent.

Eén van die uitspraken is: ‘Een groot schrijver moet voor hij onsterfelijk wordt eerst verouderen’. En daarmee bedoelde van het Reve dat niemand nu meer een roman zou schrijven zoals Toergenjev deed. Zonder ophef. Of door karakters ook geheel te beschrijven, in plaats hun karakter te tonen door hun handelingen.

Maar ondanks deze verouderingen wordt Toergenjev toch nog altijd gelezen.

Ook het hoofdstuk ‘Tsjechov als detectiveschrijver’ heb ik met dank gelezen, om Van het Reve’s overwegingen over de verschillen tussen ‘lichte’ en ‘zware’ literatuur.

Dat men zo vaak Kitsch boven Kunst prefereert komt ook omdat Kitsch zich vaak beter aan de regels van de . . . kunst houdt. De opvatting dat de kunst ons de levensraadselen ontsluit leidt ertoe dat veel auteurs ernaar streven hun werk met zoveel mogelijk levensraadselen te omhangen. Een moderne roman is in het algemeen uitgerust met alle dingen die in de mode zijn. Die dingen zijn om te beginnen vaak allemachtig vervelend en kinderachtig [379-380]

Enfin, dan zijn onder de latere boeken betere en completere titels aan te wijzen. Maar juist door de kennis over de rest van dat oeuvre is ook te zeggen dat veel van wat hij later zou uitwerken al in dit boek staat. Wat het een plezier maakte dat ik er alsnog kennis van heb kunnen nemen.