Dirkjan 02 ~ Mark Retera

► door: A.IJ. van den Berg

Dirkjan kan alles worden in zijn strip. Nu ja, bijna alles. Hij blijft een lelijke man. Vrouw is hij nooit. En ik merkte inmiddels ook dat het me ergert als hij om de grap ineens een misdadiger wordt — want die rol past dan blijkbaar evenmin bij hem.

En dat de hoofdpersoon van alles kan doen, biedt de makers van de strip grote vrijheid om de lach op te zoeken. Wat de albums van de reeks prettig onvoorspelbaar maakt. Waardoor ze enorm goed te herlezen zijn.

Daarmee ook valt bijvoorbeeld op hoe sleets de formules worden in andere stripreeksen. Altijd weer moet die toverdrank worden ingezet bij het vechten. Of steevast blijft er een teletijdmachine nodig om een andere omgeving te verkennen. Niets van dit al bij Dirkjan.

Onthouden gaat me misschien daarom wel behoorlijk slecht af. Over drie vier jaar zijn vrijwel alle grappen in een album als dit weer als nieuw.

En toch kan in een vroeg deel, zoals Dirkjan 2, ineens opvallen dat de strip meer dan éen sjabloon heeft. Zo geeft Dirkjan in dit album ineens les op een school, die toch duidelijk herkenbaar is als de onderwijsinstelling die later in de albumreeks officieel de Kutschool ging heten. Frankie Sanders blijkt zelfs dan daar al leerling te zijn.

Mijn sympathie gaat uit naar een schooljongen die van zijn makers niet ouder worden mag, en daardoor eeuwig veroordeeld is om les te volgen. Jaar in jaar uit. Nu al decennia lang.

Maar Van Druten, zoals de man later in de serie heet, is dan nog enkel een nerd met een overbijt, die geen vriendin kan krijgen. De rol van leraar aan de Kutschool, die dit personage later met zoveel verve zal neerzetten, onder meer, had hij in dit album nog niet. De juiste puzzelstukjes waren er daarmee wel, alleen lagen ze nog los.

Dirkjan de strip komt voort uit de studentenwereld. En aan een vroeg album als Dirkjan 2 valt dat op. De makers treden nog geen grote einden buiten de hen bekende wereld. Ze beseffen nog niet hoeveel vrijheid ze hebben. Want er wordt eens om een nieuwe huisgenoot gezocht. Dirkjan mag eens op vakantie van hen. Hij runt eens een pizzeria, en hij geeft dus eens les op school.

Opvallendste uitstapje in het boek is nog wel diens verblijf in een psychiatrische inrichting — die dan meer van een gevangenis heeft, zoals in de strip Lucky Luke voorkomt. Alleen verbleef Dirkjan in deel 1 van de strip ook al zowel in het gevang als in een inrichting.

Dirkjan 2 eindigt met een western-strip die eens niet in het krantenformaat staat van drie plaatjes per strook. En anders dan in Lucky Luke gaan er daarbij wel kogels door hoofden in beeld. Als stijlvariatie is zoiets aardig, en de makers zullen er ongetwijfeld veel werk in hebben gestoken. Toch is dus éen blijvend voorspelbare eigenschap van Dirkjan me wel zo lief: dat er in elke strook in het laatste plaatje een grap volgt.

Mark Retera, Dirkjan 2
48 pagina’s
Big Balloon, 1998

[x]opgenomen in het dossier: