Rabbit Redux ~ John Updike

[Dit boeklogje is ook onderdeel van een serietje, dat hier begint]

Meest opvallende kenmerk van de Rabbit-romans lijkt me nog niet eens dat ze allemaal dezelfde hoofdpersoon hebben. Of dat er steeds een decennium zat tussen de momenten van publicatie. Mij valt eigenlijk het meest op dat de boeken telkens langer worden.

Deel vier, Rabbit at Rest, telt bijna twee keer zo veel pagina’s als het beginboek, Rabbit, Run.

Terwijl die eerste roman misschien al wel te lang was voor zijn inhoud.

Want weliswaar is het lezen van deze boeken absoluut geen straf. Maar tegenover de pracht en de kracht van Updike’s taal blijft staan dat de inhoud vaak tamelijk vreselijk is; en dan al gauw te lang doorsleept.

De hoofdpersoon, Harry ‘Rabbit’ Angstrom’, deed in het eerste boek éen driest ding. Op goede dag stapte hij in zijn auto om voor altijd zijn huwelijk uit te rijden. Maar daar kreeg hij al dezelfde nacht spijt van. En al duurde het daarop nog een tijd voor hij weer bij zijn echtgenote Janice terug kwam, terugkeren deed hij.

In Rabbit Redux is het ditmaal Janice die de auto pakte en uit het leven van Rabbit wegreed — om samen te gaan leven met haar minnaar.

Dus komt ze tot nu toe nauwelijks in de boeken voor; of niet meer dan als een dreigend onweer in de verte. Wat haar tot wel een heel merkwaardig romanpersonage maakt.

En ook Rabbit Angstrom is een opvallend weinig uitgesproken figuur. Zijn heldendaden liggen namelijk al achter hem; tijdens zijn middelbareschooltijd was hij basketbalkampioen. Maar daar hint Updike slechts naar; hij vertelt er verder niets over. Het leven heeft Rabbit na die glorietijd voornamelijk passief gemaakt; alsof hij sindsdien in een eeuwige blessuretijd is aangeland. En de romans gaan vooral daarover.

Rabbit Redux bleek een boek te zijn dat onverwacht nog een luikje openzette naar een eerdere lezing. Ik kende het boek, en had het die eerste keer tamelijk vreselijk gevonden. Dit kwam dan vooral door een sterk claustrofobisch middengedeelte.

Als Rabbit Angstrom eenmaal eenzaam thuis zit — zij het dat zijn zoon van dertien daar dan ook nog bij hem woont — is het slechts een kwestie van tijd voor hij een zwerfkatje oppikt. Een achttienjarig grietje komt inwonen. Een verloren gelopen vrouw met als enige bezit de Porsche die ze van haar ouders kreeg.

Even later duikt er nog iemand op in het huis. Een vriend van de zwerfkat. Die een zwarte man lijkt te zijn. Bovendien heeft de man éen en ander op zijn kerfstok; waardoor hij het huis niet meer uit kan ook.

En Rabbit Angstrom laat zich dat alles aanleunen. Wat misschien nog wel het vervelendst is aan dit boek. Dit wist ik nog allemaal van de vorige keer lezen — vooral omdat het boek me toen ook al weinig anders bracht. Opvallend genoeg was ik wel de huidskleur vergeten van de mannelijke logee; terwijl Updike nu net zo veel moeite doet om dat element in het verhaal te brengen.

Als oudere en wat afstandelijker lezer zie ik meer dan bij eerste lezing, maar toch het meest hoe Updike met deze roman vreselijk zijn best doet om actuele thema’s in te brengen.

Rabbit Redux lijkt me daarom veel meer dan bij alle andere vier romans uit de serie achtergebleven in de tijd. Omdat er zo weinig ontwikkeling is, laat staan verhaal, ligt de nadruk nogal op zaken die toen even waren.

Het boek speelt zich af in 1969. Dus landen de Amerikanen op de maan. Het is een verder nutteloos gegeven, tot de lezer gebracht via een TV-uitzending in een andere kamer. Maar Updike gebruikt het wel.

Net zo kleeft aan het optreden van die zwarte man in het boek, de Vietnamoorlog op de achtergrond, of hun gezamenlijke drugsgebruik iets dat erop lijkt dat de auteur zijn effecten bewust heeft berekend.

Pas helemaal aan het einde, als door een plotse schok de ban is gebroken, en de claustrofobie die deze roman zo bepaalt doorbroken wordt, pas dan krijgt het boek iets.

Rabbit blijkt daarna ineens ook een tamelijk ongeremde zuster te hebben. Mim. En zij is in het luttel tal pagina’s dat ze verschijnen mag aanzienlijk boeiender dan haar broer.

[wordt vervolgd]