Ransom of Russian Art ~ John McPhee

Sommige waargebeurde verhalen zijn zo merkwaardig dat ze als fictieboek niet hadden gewerkt. Dit boek biedt éen van die verhalen. Het is de opmerkelijke geschiedenis van Norton Townshend Dodge, een uiterst verstrooide college-professor uit de VS, die vrijwel in zijn eentje duizend kunstwerken van underground-artiesten de Sovjet-Unie uit smokkelde. Toen hem dat te gevaarlijk werd, in de jaren zeventig, wist hij via inmiddels gevestigde contacten nog eens 8.000 van dergelijke kunstwerken te verzamelen. Daarmee bezit Dodge de grootste verzameling in de wereld van deze kunst, terwijl die kunst eigenlijk nooit had mogen bestaan.

Mooi aan dit boek is dat het rijk geïllustreerd werd, met kunstwerken uit Dodge’s collectie.

Mooi is ook dat McPhee vreselijk zijn best doet om te begrijpen hoe het kan dat die Dodge zo’n vijftien jaar lang vrijwel ongemoeid verboden kunst uit de Sovjet-Unie kon smokkelen. Daarbij worden de belangrijkste vragen wel gesteld, maar lang niet altijd volledig beantwoord.

Hoe kwam Dodge bijvoorbeeld aan het geld, om in de USSR al die kunst te kunnen kopen? Van zijn salaris als universiteitsdocent had dat toch moeilijk gekund?

En hoe zat het met Dodge en de Amerikaanse geheime dienst? Was hij benaderd? Werkte hij misschien in opdracht van de overheid, en waren daarmee een hele reeks van andere vragen ook te verklaren?

Want, hoe kwamen al die kunstwerken uiteindelijk de Sovjet-Unie uit, terwijl Dodge zei nooit kunst mee door de douane te nemen; om maar nergens op betrapt te kunnen worden…

Maar ondanks de pogingen van McPhee om iets op het verhaal van Dodge af te dingen, is daar gewoon die enorme opslagplaats met alle kunst. En er zijn al die Russen, die in de Amerikaan een Lorenzo di Medici zien. Pas toen Dodge kunst ging kopen, werd er een geldwaarde gekoppeld aan al die kunstwerken die gemaakt werden, enkel omdat ze gemaakt moesten worden. Zelfs al had dit de artiest zware straffen kunnen opleveren. Pas door Dodge zagen de kunstenaars mogelijkheden om wel erkend te worden; zelfs al was dit dan alleen in het buitenland.