Eendagsvliegen ~ Gerrit Komrij

Gerrit Komrij is verreweg de meest gerecenseerde schrijver op dit boeklog. Dat komt omdat ik gauw naar Komrij vlucht. Het is gewoon niet moeilijk het met hem eens te zijn, en hij formuleert altijd weer verrassend. Ook bij de zoveelste herlezing.

Toch kan ik lang niet alles van Komrij aan. Het lukt me niet zijn romans en verhalen zonder problemen uit te lezen.

Maar Eendagsvliegen is nu weer eens een boek waarmee Komrij me werkelijk plezier doet. Al vraag ik me tegelijkertijd af hoevelen dat plezier zullen delen. Eendagsvliegen is weinig meer dan een verzameling aantekeningen en dagboeknotities, van 1957 tot ongeveer nu. De schrijver noemt het zelf een ‘commonplace-book’:

waarin ideeën en citaten worden verzameld om er verder over na te denken en eventueel te gebruiken
oxford dictionary

Ik heb mijn weblog ook altijd als zo’n soort commonplace-book gebruikt. En, lang daarvoor, schriften volgeschreven met aantekeningen en gedachten die tijdens het lezen bij me opkwamen. Alleen dat al maakt me een groot liefhebber van dit in Nederland nauwelijks gepubliceerde genre; ik zie er zo goed het belang van in.

Eendagsvliegen biedt in de eerste honderd bladzijden wat juvenalia, en aantekeningen uit de tijd dat Komrij berooid in Griekenland was. Dat is ongetwijfeld heel boeiend voor iemand die het portret van de schrijver helderder krijgen wil, maar voor mij niet het meest spannende gedeelte. Ik vond dit boek pas na pagina 120 de moeite waard worden, waarbij ik op mijn beurt toch aardig wat aantekeningen heb gemaakt.

Das Gewicht der Welt van Peter Handke is ook zo’n schrijverskladboek, en daarin kon ik ooit precies aanwijzen wat die schrijver gebruikt had in het filmscenario van Himmel über Berlin. Dat maakte zowel boek als film meer waard voor mij. Ook in dit boek van Komrij staan fragmenten en zinnen die al ergens anders gepubliceerd zijn. Dat maakt het zo aardig om te lezen, vooral als de uiteindelijke formulering toch iets anders is geworden.

Want, dat moet wel opgemerkt worden. Tekenaars en schilders hebben er geen moeite mee ook hun schetsen te tonen, of zelfs te verkopen. Schrijvers willen ons blijkbaar doen geloven dat zij alles in éen keer onvergetelijk hebben weten te formuleren.

Wat dit betreft heb ik wel op Eendagsvliegen tegen dat het een selectie uit bijna veertig jaar betreft. Worden ons toch weer alleen de krenten uit de brei voorgeschoteld; alleen de gelukte schetsen maar en niet de achteloze droedels ook.

Maar goed, prettig aan dit genre is zeker dat ik een boek als dit elk jaar kan herlezen, om er toch iedere keer weer wat anders uit te halen.