Ik herhaal je ~ Ingrid Jonker
Er zijn gedichten van Ingrid Jonker [1933 – 1965] die ik al heel lang ken en bewonder. Zolang al dat ik niet meer weet hoe ze ooit op mijn pad kwamen. Dat was in elk geval ruim voor deze bloemlezing verscheen in 2000.
Evenmin leerde ik ze kennen uit de bundel die Gerrit Komrij samenstelde, in 1999, met de volgens hem beste poëzie in het Afrikaans.
De vertaling ontbrak ook, anders dan in de boeken waaraan Komrij heeft meegewerkt, zoals dit. Maar het Afrikaans hoeft, als leestaal tenminste, geen grotere geheimen te kennen dan de regionale varianten van het Nederlands waar ik intensiever mee in aanraking ben geweest.
Jonker kwam waarschijnlijk wel na Eybers op mijn pad. En waarschijnlijk eerder met een voorbehoud dan onvoorwaardelijk. Dichteressen die jong zelfmoord plegen, worden me weleens te makkelijk tot een soort feministische heiligen gemaakt; en te weinig als psychiatrisch geval gezien.
Overigens bevat Ik herhaal je een uitgebreide levensbeschrijving door Henk van Woerden, volgend op de gedichten. Waarvoor hij een kleine negentig pagina’s uittrok, en toch moest schrijven dat over belangrijke episoden uit Jonker’s leven nog nauwelijks iets bekend is. Er zijn weliswaar brieven, maar daar zit de familie op; om nog eens flink geld aan te verdienen.
Van Woerden maakte daarom veel werk van haar kindertijd, en probeert zo wat plomp te verklaren waarom er zo veel natuur in Jonker’s poëzie voorkomt.
Waarom ze zo vaak en zo direct over haar emoties voor een ander dichtte, is geen onderwerp waarover Van Woerden veel verduidelijkt. Of niet meer dan dat ze hevig kon liefhebben, en daarbij niet altijd mannen koos die dit haar makkelijk maakten.
Toch blijft het wonderlijk. Drie bundels met wat gedichten. Dat is genoeg voor blijvende aandacht; ook buiten haar eigen taalgebied. Al zal aan de fascinatie hebben bijgedragen dat er het zelfgekozen einde was. Of dat zij vrijmoedig over de liefde dichtte, waar haar vader nu net, als tegenpool, de Zuidafrikaanse censuur vormgaf. Dan nog.
Ik heb hoogstens wat met die liefdespoëzie. Alleen niet in een bundel, maar apart. Vers voor vers. Met een flinke pauze daartussen. In een verzameling wordt dit werk me gauw te schril.
Ek herhaal jou
Ek herhaal jou
sonder begin of einde
herhaal ek jou liggaam
Die dag het ’n smal skadu
en die nag geel kruise
die landskap is sonder aansien
en die mense ’n ry kerse
terwyl ek jou herhaal
met my borste
wat die holtes van jou hand namaak
RSS feeds