Halfgod verzamelaar ~ Gerrit Komrij
Er mist iets aan een boek dat wel over boeken gaat, en vervolgens slechts zelden over lezen. Voor mij dan. Ik vind inhoud belangrijker dan verpakking — al is er weinig mis met een prettige verpakking verder.
Toegegeven. In de reeks bespiegelingen die ik nog altijd hoor te wijden aan tien jaargangen boeklog moest er éen zeker gaan over het boek als bezit. Het Ding an sich. Zelfs al zette de voornaamste verschuiving in mijn thuisbibliotheek al in voor dit leesdagboek begon. Ik had al boeken weggedaan in de wetenschap die nooit meer in te zullen kijken. Ik was al van plan om enkel nog de titels te kopen waarvan ik zeker kon zijn die nog eens te willen lezen.
Omdat herlezen het enige lezen is.
Een eerste lezing bestaat ook altijd uit een weging.
En goed, dan koop ik soms wel degelijk boeken omdat dit dan de enige manier is om ze te lezen te krijgen. Eveneens bestaan er auteurs die wel zo zeer los vertrouwd zijn dat aanschaf van hun werken loont, zonder daar eerst kennis van te hoeven nemen.
Maar mij is de bibliofilie volkomen vreemd. Die stuwende drang tot de heb. Al helemaal als de tekst die zo’n boek bevat elders ook verkregen kan worden.
Gerrit Komrij was ooit éen van de weinige auteurs van wie ik blind bijna alles kocht dat uitkwam. Die status verspeelde hij met enig fictiewerk; dat ik domweg niet goed vond. Werd tenslotte ook zijn ooit zo bewonderde polemische werk wel erg mager van kwaliteit — de verpakking deugde altijd nog wel, alleen schortte het aan inhoud.
Dus kocht ik Halfgod verzamelaar niet. Mede omdat het een bloemlezing is uit eerder werk — dat grotendeels al een hele plank vult bij mij. En daarmee duurde het even voor dit boek me onder ogen kwam.
Samensteller, en biograaf, Onno Blom moet nogal onder de indruk zijn geweest van de verzameling boeken die Komrij om zich heen verzameld had in Portugal — die inmiddels deels verkocht is, en minder opbracht dan verwacht. Anders ontgaat me waarom nu net op dat aspect van de nadruk moest komen te liggen uit alles wat Gerrit Komrij over boeken schreef.
Al is vanzelfsprekend aardig dat Komrij in de loop der jaren nogal wat heeft afgezucht over zijn verzameldrang. Meerdere keren ook werd dat bezit drastisch teruggebracht. Een verhuizing wil nog weleens voor opruiming zorgen. Een landverhuizing doet dat helemaal.
En helemaal alleen over de bibliofilie gaat dit deze bloemlezing vanzelfsprekend niet. Gerrit Komrij heeft ook weleens iets polemisch geschreven over aanvallen op de vaste boekenprijs. Hij weerde zich aan het eind van het leven bovendien tegen de azijnpissers die het internet de doodsteek van alle cultuur noemden. En hij spotte met iedereen die de dood van het boek aankondigde.
Mij stond er alleen veel te weinig in over wat een boek kan brengen — naast dat bezit — om werkelijk aardigheid te hebben aan deze uitgave.
Eén tekstje was het maar dat me onverwacht trof. Mede omdat aan dit o zo herkenbare gevoel nog eens een beschouwinkje gewijd moest worden, in het kader van tien jaargangen boeklog.
Omdat ook ik nog eens dien te reflecteren over mijn omgang met het teveel, dat zo kleeft aan deze tijd.
Jaren later
Ik zie je zitten, kleine en ongevaarlijke jongen – en je leest. Altijd als ik je zie zit je ijverig te lezen. Je leest bij de kachel een boek over sterrenkunde en onder de perenboom een Havankje en ik bewonder je concentratie. Je leeft in een andere wereld. De letters kneden je hoofd. De kachel binnen en de perenboom buiten zijn inwisselbaar, alleen jij bent het middelpunt en de kalmte zelf.
Ik denk aan hoe ik nu lees en aan het contrast tussen mijn wereld en de jouwe. Nerveus blader ik in een boek en mijn gedachten worden door het geringste afgeleid. Ik lees een zin en moet alweer stoppen omdat een wolk van associaties mijn aandacht vertroebelt. Ik moet vaak en snel lezen, en half, of alleen maar de flaptekst. Ik lees ook steeds vaker wat op een scherm staat, ongedurig zwenkend van de ene tekst naar de andere. Een letterschuimer, een beeldpiraat.
Tabee, licht geurend papier, rust braaf uit in je stal.
Mijn lezen vindt plaats in een wereld van onrust en ongeduld, van schon dagewesen en lichtflikkeringen. Zelden neemt een tekst me nog op sleeptouw. Ik geloof niet meer in al die teksten.
RSS feeds