Kleine Nicolaas / Kleine Nick ~ René Goscinny & Jean-Jacques Sempé

Na alles te hebben gelezen wat over de kleine Nicolaas vertaald is in het Nederlands, deze eeuw, bleek ik toch zitten met een vraag. Had ik niet een heel ander boek gelezen, in de jaren tachtig?

Sommige verhalen uit de nieuwe uitgave waren werkelijk als het welkom met een oude vriend. Waarbij ik het onderwerp van het verhaal telkens wel onthouden had, maar de clou altijd bleek te zijn vergeten.

Mijn herinnering dat het in die eerste selectie verhalen vooral om Nicolaas op school gaat, bleek dan wel weer te kloppen. Vader en moeder zijn maar bijfiguren — in de hele reeks krijgen ze ook nooit namen.

En toen ik ter controle de Duitse versie doornam van het eerste boek, werd me nog meer duidelijk. In de Franse oeruitgave staan altijd maar een gering aantal verhalen. Zo rond de tien. Daarentegen zijn de boekjes in kleur geïllustreerd.

In vertaling moeten Sempé’s tekeningen van de kleine jongen en de zo veel grotere volwassenen het doen in zwart wit en lijn. Dit maakt dat er soms een dimensie mist.

Maar ook hebben buitenlandse uitgevers telkens een keuze gemaakt wat er in dit eerste boek kwam te staan. De selectie voor de Nederlandse uitgave wijkt af van de Duitse versie, en beide zijn anders dan het Franse origineel. Ze geven meer verhalen, en zijn dus rijker, maar tegelijk armer dan de Franse Le petit Nicolas.

Verder is Nicolaas’ ademloze taalgebruik in het Nederlands stilzwijgend verbetert. Daarmee werd toch ook wat aan leven weggehaald.

Is nu slechts nog een vraag of de namen van de vriendjes die ik ooit als jongen leerde kennen niet ook afwijken van hoe ze nu luiden. Goscinny en Sempé kozen ervoor de schooljongens niet alledaagse namen van heiligen en antieke koningen te geven. In vertaling worden ook die al gauw aangepast. Net als dat in de Duitse vertaling de hele setting naar Duitsland is verplaatst, waardoor de jongens de topografie van een andere rivier leren dan die van de Seine.

Uiteindelijk telt natuurlijk maar éen ding. In welke versie ook, de oer-avonturen van Nicolas/Nicolaas/Nick blijven leuk. Ik ken ander geen boek waarbij ik al binnen twee zinnen na het begin lachen moest.

Gaat het er nog alleen maar om dat de klas op de schoolfoto gaat. Een herinnering voor heel het leven.

Zal ik die eerste vertaling op school hebben gelezen, overigens? Dat zou toch wel prettige ironie zijn. We hadden het boek niet thuis.

René Goscinny & Jean-Jacques Sempé,
De kleine Nicolaas
156 pagina’s
Atlas, 2005
Vertaling door Marijke Koekoek van Le Petit Nicolas
 
René Goscinny & Jean-Jacques Sempé,
Der kleine Nick
Achtzehn prima Geschichten vom kleinen Nick uns seinen Freunden
171 pagina’s
Diogenes, 2005
vertaling door Hans Georg Lenzen van Le Petit Nicolas &
Les vacances du petit Nicholas

[x]opgenomen in het dossier: humor, petit Nicolas. le